• پیروی از قوانین به دلیل برخورداری از احترام همگان و حفظ احترام به ‌نفس،

• پیروی از اصول اخلاقی- عدالت،سرافرازی وبرابری– به دلیل در امان بودن از سرزنش خویشتن،می توان میزان خویشتن داری عابرین پیاده را بر اساس علت پیروی از قوانین سنجید.

سنجش این شاخص از ۵گویه با طیف لیکرت از بسیارمهم (بانمره ۵ ) تا بی اهمیت(با نمره ۱) تشکیل شده است. شاخص خویشتن داری از مجموع نمرات جدول(۴-۶) به دست میآید که حداقل آن ۵ و حداکثر آن ۲۵ است. این شاخص بر حسب نمرات عاملی استاندارد شده است که نمره ۱۰۰ نشانگر بالاترین میزان خصوصیت خویشتن داری در افراد است.
جدول ۴-۶- عملیسازی خویشتن داری

گویه ها «مواردیکه برای اطاعت از قوانین ترافیکی ذکر می شود چقدربرایتان مهم است یعنی شما را به اطاعت وا می دارد؟»
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

دامنه گویه ها

توبیخ مراجع قدرت
۵-۱

احساس گناه
۵-۱

برقراری بهزیستی برای همگان درجامعه
۵-۱

برخورداری از احترام همگنان
۵-۱

رعایت عدالت،سرافرازی و برابری درجامعه
۵-۱

دینداری
تعریف مفهومی:دین به عنوان یک سامانه وسیع ، متشکل از برنامه های زیادی برای هدایت بشر اسـت . دین شامل راهنماییها و قواعد خاص اخلاقی به منظور کنترل خویشتن برای امتنـاع از برخی رفتارها در اختیار فرد قرار می دهد(اسمیت، ۲۰۰۳).
تعریف عملی : مقیاس گلارک و استارک در سنجش دینداری به دلیل قابلیت در انطباق با ادیان مختلف یکی از سـنجه هـای بسـیار پـر اسـتفاده در مطالعـات دینداری جامعه ما بوده (سراج زاده، ۱۳۸۰) و بدین ترتیب دارای اعتبار لازم درکـاربرد اسـت . این مدل در چهار بعد یعنی ابعاد اعتقادی (اعتقادبـه خداونـد،قـرآن،قیامت،بهشت،دوزخ و …)،مناسکی (انجام فرائض،شرکت در مراسم مذهبی،حضور در امکان مـذهبی و …)،تجربی (احساس ترس و انابه، نزدیکی به خدا،خلوص معنوی و …) وپیامدی (رعایـت معـروف و اجتنـاب از منهیات در زندگی) مورد بررسی قرار می گیرد.
بنابراین در این تحقیق شاخص دینداری بر اساس ابعاد مختلف مقیاس گلارک و استارک با ۶ گویه ازطیف ۵ قسمتی لیکرت تشکیل شده است. شاخص دینداری از مجموع نمرات جدول (۴-۷) به دست میآید که حداقل آن ۶ و حداکثر آن ۳۰ است. این شاخص بر حسب نمرات عاملی استاندارد شده است که نمره ۱۰۰ نشانگر بالاترین میزان دینداری در افراد است.
جدول ۴-۷- عملیسازی دینداری

گویه ها
دامنه گویه ها

کسی که به خدا ایمان دارد از مرگ نمی ترسد.
۵-۱

بدون اعتقادات دینی احساس می کنم زندگیم پوچ و بی هدف است.
۵-۱

باپدیده بد حجابی باید با قاطعیت مبارزه کرد.

فصل سوم
روش پژوهش
۳-۱ مقدمه
در این بخش هدف بیان روش انجام این پژوهش و راه رسیدن به نتیجه ­می­باشد. پس نخست به تشریح پویایی شناسی سیستم^[۸] و مدیریت زنجیره تامین پرداخته شده و سپس چگونگی مدلسازی در این روش واشکافی می­ شود.
۳-۲ پویایی شناسی سیستم
این روش بر پایه ساختار مدارکنترلی بنا شده است و امکان مطالعه ساختار و رفتار سیستم­های پیچیده اقتصادی، اجتماعی، زیستی و فنی را فراهم میکند. در این روش سیستم­های پیچیده واقعی توسط بازخوردهای متعدد، تأخیر زمانی، ذخیره سازی و از طریق معادلات دیفرانسیل مربوط به هم توصیف می­شوند. هدف سیستمهای پویا، پیش ­بینی کمی آینده نیست بلکه به دنبال دست یافتن به دانش وسیع در مورد ارتباطات دینامیکی متقابل میان سیستم های اجتماعی، اقتصادی، زیستی و فنی می­باشد [۴۸].[۲۶]
سیستم های دینامیکی اولین بار توسط فارستر^[۹] مطرح شد و نخست این نوع مسائل در زمینه پویایی صنعتی^[۱۰] مطرح شد [۱۸]. شبیه­سازی به روش پویایی سیستم گونه ­ای مدل­سازی است که هدف آن بررسی و شناخت رفتار­های سیستم­های واقعی است. این روش­شناسی علاوه بر نگرش سیستمی که خود ویژگی مهمی است، توانایی در نظر گرفتن تحولات آینده را با دیدگاهی خوش بینانه دارا است. با این دیدگاه می­توان سناریو­های ممکن برای تحول آتی در مدل لحاظ کرد [۱۹].[۲۷]

پویایی سیستم روشی است برای تحلیل سیستم­های پیچیده و می­توان از آن در حل مسائل در سطوح بالای مدیریتی و کلان استفاده کرد. انجمن بین المللی پویایی­های سیستم، این روش و کاربردهای آن را به اختصار این گونه معرفی می­ کند: پویایی­های سیستم روش مطالعه و مدیریت سیستم­های بازخوری پیچیده مانند سیستم­های موجود در حوزه­ کسب و کار و سایر سیستم های اجتماعی است. در واقع می­توان گفت از این متدلوژی برای بررسی و مطالعه­ تمامی انواع سیستم های بازخوری استفاده شده است [۲۰]. دانش پویایی سیستم­ها رویکردی نو به بررسی رفتار پویای غیر خطی یک سیستم و مطالعه چگونگی ساختار و پارامتر­های سیستم در پدیداری یک الگوی رفتاری دارد. پویایی سیستم به طور گسترده­ای در پاسخ­گویی به مسائل گوناگون بکار برده شده است، که از جمله می­توان به برنامه ریزی راهبردی و طراحی یکپارچه، رفتارهای اقتصادی، مدیریت جامعه، مدلسازی بیولوژیکی و پزشکی، انرژی و محیط زیست، پویایی های ترکیبی غیرخطی، توسعه تئوریهای علوم طبیعی و اجتماعی، تصمیم ­گیری های پویا، مهندسی نرم افزار و مدیریت زنجیره تأمین اشاره کرد [۲۱، ۴۸].[۲۸] [۲۶]
۳-۳ مدلسازی
مدل تصویر ساده شده­ای از جهان واقعی است که در حد فهم سازنده آن از واقعیت شکل می­گیرد. همانگونه که از تعریف مدل نیز مشخص است، مهمترین هدف از مدلسازی، کسب دانش در مورد رفتار سیستم واقعی است. در واقع مدل ابزار مناسبی برای بررسی تصمیمات مختلف و آثار و نتایج حاصل از آنها می­باشد. همچنین در مواردی که انجام آزمایش در سیستم های فیزیکی ممکن نباشد (مانند بررسی اثرات رشد تکنولوژی در تولید ناخالص ملی) و یا آزمایش سیستم­های واقعی که هزینه بالایی داشته باشد (مانند ساخت و عملیاتی کردن نیروگاهها برای مقایسه هزینه­هایشان) معمولاً از مدل استفاده می­ شود. از دیگر اهداف مدلسازی، اتخاذ تصمیمات مناسب در کوتاهترین زمان است. زیرا با بهره گرفتن از مدل روابط درون سیستم ترسیم شده و به این ترتیب رفتار سیستم را می توان پیش ­بینی کرد.
۳-۴ مدلسازی در سیستم­های پویا
در مدلسازی گام اول شناخت دقیق صورت مسئله و مشتری مدل می­باشد. مساله، چیزی است که هدف ما از مدلسازی را مشخص می­ کند. گامهای بعدی مدلسازی معمولا یک حالت تکراری و ساخت یافته ندارد چرا که مدلسازی خلق کردن است و این مسئله نیز حالت ذاتی و فطری دارد. ولی می­توان فرایند ساخت مدل را به چند مرحله تقسیم نمود:

1. 1. تشریح دقیق صورت مسئله(تعیین مرز مدل)

۱٫۱ انتخاب موضوع: مسئله و مشکل چیست؟
۲٫۱ متغیرها و مفاهیم کلیدی چیست؟
۳٫۱ افق زمانی؟ مسئله مورد نظر از نظر زمانی چه بازه­ای از گذشته و آینده را شامل میشود؟
۴٫۱ ترسیم رفتار متغیرها در گذشته و احتمال رفتار آن در آینده

1. 1. تعیین تئوری و فرضیه پویا درباره علل بروز مساله

۱٫۲ فرضیه اولیه برای رفتار مدل: در حال حاضر برای رفتار سیستم چه تئوری و فرضیه­ای وجود دارد؟
۲٫۲ تمرکز بر عوامل درونزا: تعیین روابط علی داخلی در ایجاد رفتار سیستم
۳٫۲ ترسیم روابط علی و معلولی: با بهره گرفتن از فرضیه ­ها و تئوریهای اولیه، متغیرها و مفاهیم کلیدی، رفتار سیستم در گذشته، سایر داده ­های در دسترس و استفاده از ابزارهایی همچون:
۱٫۳٫۲ نمودارهای مرز مدل
۲٫۳٫۲ نمودارهای زیرسیستم
۳٫۳٫۲ نمودارهای علی و معلولی
۴٫۳٫۲ نمودارهای حالت – جریان
۵٫۳٫۲ نمودارهای ساختار سیاست
۶٫۳٫۲ سایر ابزارها

1. 1. ساختن یک مدل شبیه سازی برای آزمون فرضیه

۱٫۳ تعیین ساختار و قواعد تصمیم
۲٫۳ تخمین مقادیر اولیه، پارامترهای مدل و ارتباطات رفتاری
۳٫۳ آزمون میزان سازگاری مدل با اهداف و مرز آن

1. 1. آزمون مدل برای اطمینان از صحت عملکرد آن

۱٫۴ مقایسه رفتار مدل با رفتار مرجع (رفتار گذشته سیستم)
۲٫۴ بررسی رفتار مدل در شرایط حدی: آیا مدل با وارد نمودن شرایط حدی منطقی رفتار
می­ کند؟
۳٫۴ تحلیل حساسیت: بررسی رفتار مدل در صورت تغییر مقادیر اولیه، پارامترها و مرز مدل
۴٫۴ چندین تست دیگر…

1. 1. طراحی سیاستهای مختلف و ارزیابی آنها به وسیله مدل

۱٫۵ طراحی سناریو: چه شرایط محیطی ممکن است رخ دهد؟
۲٫۵ طراحی سیاست: چه قوانین و استرا تژیهایی میتوان در دنیای واقعی پیاده نمود؟

۲-۹ تعریف مدیریت استراتژیک
مدیریت استراتژیک را می توان بدین گونه تعریف کرد، هنر و علم تدوین، اجراء و ارزیابی تصمیمات وظیفه ای چندگانه که سازمان را قادر می سازد به هدفهای بلندمدت خود دست یابد(۱۱).
مراحل مدیریت استراتژیک
فرایند مدیریت استراتژیک در برگیرنده سه مرحله می شود:
تدوین استراتژیها
اجرای استراتژیها
ارزیابی استراتژیها
مقصود از تدوین استراتژی این است که ماموریت سازمان تعیین شود، شناسایی عواملی که در محیط خارجی، سازمان را تهدید می کند با فرصتهایی را به وجود می آورند. شناسایی نقاط قوت و ضعف داخلی سازمان، تعیین هدفهای بلند مدت، در نظر گرفتن استراتژیهای گوناگون و انتخاب استراتژیهای خاص جهت ادامه فعالیت. مساله هایی که در زمینه تدوین استراتژیها مطرح می شوند، عبارتند از: تعیین نوع فعالیتی که سازمان می خواهد به آن بپردازد، فعالیتهایی را که می خواهد از آن خارج شود، شیوه تخصیص منابع، تصمیم گیری درباره گسترش دادن یا متنوع ساختن فعالیتها، تصمیم گیری در مورد ورود به بازارهای بین الملل، تعیین این که آیا سازمان بر آن است که در سازمانهای دیگر ادغام شود یا یک مشارکت تشکیل دهد و شیوه مصون ماندن از حرکات تند سازمانهای رقیب که درصدد بلعیدن آن برمی آیند(۳۵).
از آنجا که هیچ سازمانی نمی تواند منابع نامحدود داشته باشد، استراتژیستها باید در این مورد که کدام یک از استراتژیهای مختلف می توانند بیشترین منفعت را به سازمان برسانند، تصمیم گیری می نمایند. تصمیماتی که در زمینه تدوین استراتژیها گرفته می شود سازمان را متعهد می سازد که برای یک دوره نسبتاً بلندمدت از منابع و فن آوریهای شناخته شده ای استفاده کند. استراتژیها مزایای رقابتی سازمان را در دوره های بلندمدت تعیین می نماید. چه خوب و چه بد، تصمیمات استراتژیک نتایج چند وجهی و آثار دیر پا بر سازمان می گذراند. مدیران ارشد برای درک جوانب گوناگون فرایند تصمیمات مختلف، دارای بهترین دیدگاه می باشند، آنها این قدرت یا اختیار را دارند که منابع موجود را برای اجرای تصمیمات مختلف به مصرف برسانند(۱۱).

اجرای استراتژی ایجاب می کند که سازمانها اهداف سالانه را در نظر بگیرند، سیاستها را تعیین کند، در کارکنان انگیزه ایجاد نماید و منابع را به گونه ای تخصیص دهد که استراتژیهای تدوین شده به اجرا درآید. اجرای استراتژیها مستلزم توسعه فرهنگی است که استراتژیها را تقویت نماید، یک ساختار اثربخش سازمانی برنامه ریزی کند، تلاشهای بازاریابی را هدایت نماید، بودجه بندی کند، سیستمهای اطلاعاتی به وجود آورد و از آنها استفاده نماید، سرانجام با توجه به عملکرد سازمان خدمات کارکنان را جبران نماید (بین عملکرد و جبران خدمات کارکنان رابطه ای معقول برقرار کند) (۳۵).
اغلب اجرای استراتژیها را مرحله عملی مدیریت استراتژیک می نامند، مقصود از اجرای استراتژیها این است که کارکنان و مدیران بسیج شوند و استراتژیهای تدوین شده را به مرحله عمل درآورند. اغلب چنین تصور می شود که در مدیریت استراتژیک مرحله اجرایی مشکلترین مرحله می باشد و ایجاب می کند که افراد خود را متعهد به سازمان نمایند. این نوعی هنر می باشد (نه یک علم). اگر استراتژیهایی تدوین شوند ولی هیچگاه به اجراء در نیایند، نوع اقدام چیزی جزء عملی بیهوده نخواهد بود.
برای اینکه مرحله اجرای استراتژیها به شیوه ای موفقیت آمیز انجام شود، مدیران باید از نظر ایجاد ارتباطات فردی از مهارتهای بالایی برخوردار باشند. فعالیتهایی که در زمینه اجرای استراتژیها انجام می شود بر همه کارکنان و مدیران یک سازمان اثر خواهد گذاشت. هر یک از بخشها و واحدهای سازمانی باید درصدد برآید که به چنین پرسشهایی پاسخ دهند: «برای اینکه در اجرای استراتژیهای سازمانی ما نقش خود را به خوبی ایفا کنیم، چه باید بکنیم؟ و «چگونه می توانیم این کار را به بهترین شکل ممکن انجام دهیم؟» جنبه اصلی مرحله اجرایی استراتژیها این است که مدیران و کارکنان تشویق و ترغیب شوند در سازمان با شیفتگی، افتخار و از خود گذشته باشند و در راه دستیابی به هدفهای تعیین شده از هیچ کوششی فروگذار نباشند. در مدیریت استراتژیک ارزیابی استراتژیها آخرین مرحله به حساب می اید. مدیران نیاز شدید دارند که بدانند استراتژیهای خاص و مورد نظر آنان در چه زمانی کارساز واقع نمی شود. اصولاً ارزیابی استراتژیها بدین معنی است که باید در این مورد اطلاعاتی را گردآوری کرد. همه استراتژیها دستخوش آینده قرار می گیرند، زیرا عوامل داخلی و خارجی به صورت دائم در حال تغییر هستند(۴). برای محاسبه و سنجش عملکردها و اقدامات اصلاحی، باید استراتژیهای را مورد ارزیابی قرار داد، زیرا موفقیت امروز نمی تواند موفقیت فردا را تضمین نماید، موفقیت همیشه موجب بروز مسائل جدید و گوناگون می شود، سازمانی که به وضع کنونی خود بسنده نماید یا دچار نخوت و تکبر شود، محکوم به فنا خواهد بود. در یک سازمان بزرگ فعالیتهایی که در زمینه تدوین، اجراء و ارزیابی استراتژیها انجام می شود در سه سطح از مدیریت (سلسله مراتب سازمانی) انجام می گیرد که عبارتند از:
سطح کل سازمان
سطح وظیفه ای
سطح مربوط به تعامل کارکنان و مدیران دو سطح
مدیریت استراتژیک در قالب یک تیم رقابتی می کوشد با تقویت سیستم ارتباطات و روابط متقابل بین مدیران و کارکنان در سطوح مختلف سازمانی نقش یا وظیفه خود را به شیوه ای عالی ایفا نماید. بسیاری از سازمانهای کوچک و برخی از سازمانهای بزرگ دارای واحدهای مستقل یا واحدهای تجاری استراتژیک نمی باشند، آنها تنها در دو سطح از سازمان فعالیت می کند، در سطح کل سازمان و در سطح وظیفه ای. با وجود این، مدیران و کارکنان، در این دو سطح در فعالیتهای مدیریت استراتژیک نقشی فعال ایفا نمایند(۴۰).
پیتر دراکر^[۶۴] می گوید، کار اصلی مدیریت استراتژیک این است که از زاویه ماموریت به سازمان نگاه کند، یعنی مطرح کردن این سئوال، «کار اصلی ما چیست؟» که موجب می شود هدفهایی تعیین گردد، استراتژیها تدوین شود و تصمیماتی امروز گرفته شود، که نتایج آن فردا به دست آید. تردیدی نیست که این کار باید به وسیله بخشی از سازمان انجام شود که می تواند با دیدی گسترده به کل سازمان نگاه کند و بتواند بین هدفها و نیازهای امروز و نیازهای فردا توازن و تعادل برقرار کند و نیز بتواند منابع انسانی و مالی را به گونه ای تخصیص دهد که به نتایج اصلی و مورد نظر بیانجامد(۴۹).
۲-۱۰ فواید دارا بودن توسعه استراتژی ورزشی
ورزش در موضوعات، سلامتی عمومی و امنیت جامعه بوده و نیازهای یک محل را به طور موثر و منصفانه ای مورد مخاطب قرار می دهد. بررسیهای انجام شده نشان می دهند که ورزش تا میزان زیادی باعث ایجاد تعلق اجتماعی، کاهش جرایم، کاهش مصرف دخانیات و افزایش سطح سلامتی می گردد. جامعه غیرفعال در معرض خطر بیماریهای قلبی- عروقی، سکته، سرطان روده، دیابت و پوکی استخوان است. ۶۱ درصد کودکان ۵ تا ۱۰ سال چاق، یک یا چند بیماری خطرناک قلبی- عروقی دارند و ۲۷ درصد آنها بیش از دو بیماری خطرزا را در پیش روی خود دارند. کودکان برای ابتلاء به دیابت نوع دوم در بزرگسالی همراه خواهد بود و تمام این مشکلات به نحوی با کم تحرکی رابطه دارند. در کشور استرالیا ۴۳ درصد از جمعیتش هفته ای ۱۵ ساعت را به تماشای تلویزیون اختصاص می دهند(۱۱).
با توجه به اطلاعات فوق و شواهد علمی می توان گفت:
ورزش و فعالیت بدنی، به ویژه ورزش همگانی باعث کاهش افسردگی، کاهش فشار روحی و افزایش عزت نفس از آثار مفید ورزش است.
ورزش بیشتر از مصرف شیر بر رشد استخوان موثر است.
ورزش باعث کاهش خطر پوکی استخوان می شود و احتمال وقوع آنرا در سن ۱۹ سالگی کاهش می دهد.
ورزش و فعالیت بدنی باعث افزایش توان تحصیلی، حافظه و یادگیری ریاضی می شود.
فعالیت بدنی و ورزش باعث کاهش مصرف دخانیات می شود.
فعالیت بدنی و اوقات فراغت غنی، باعث رژیم غذایی مناسب و کاهش مصرف الکل و غیره می شود.
یک دلار سرمایه گذاری در ورزش باعث صرفه جویی در هزینه پزشکی به میزان ۳۴ دلار خواهد شد.
سرانجام، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است که:
فعالیت بدنی منظم، خطر مرگ ناشی از بیماریهای قلبی را که مسئول یک سوم مرگ در جهان است را کاهش می دهد.
فعالیت بدنی خطر ابتلا به دیابت نوع دو (۹۰ درصد موارد دیابت در جهان) و سرطان روده را کاهش می‌دهد. حتی اطلاعاتی مبنی بر جلوگیری از سرطان سینه با ورزش وجود دارد.
فعالیت بدنی باعث نزدیکی انسانها و تعامل اجتماعی می گردد.
مشاهده می شود به دلایل متعدد توجه به برنامه ریزی دقیق ورزش و فعالیت بدنی و فراهم کردن امکانات و تسهیلات مناسب برای آن ضرورتی انکارناپذیر است. اگر دولتمردان و سیاست گزاران بخواهند سلامت جسمی و روانی شهروندان خود را تامین کنند، لازم است به ورزش به عنوان یک ابزار مهم، توجه جدی داشته باشند. توجه به عوامل موثر بر توسعه ورزش چه در بعد قهرمانی و چه در بعد همگانی، اهمیت ویژه دارد. این عوامل کدامند؟ شاید بتوان پاسخ یکسان و قاطعی برای این پرسش یافت، مانند هر پدیده دیگری، ورزش نیز از محیط اطراف خود به شدت موثر بوده و بر آن تاثیر می گذارد، به ویژه به دلیل ماهیت فعالیت بدنی، نمی توان آن را ویژه گروه یا طبقه خاصی دانست بنابراین برای برنامه ریزی و سرمایه گذاری برای ورزش لازم است به عوامل متعددی توجه کرد. اما میزان اثر هر کدام از عوامل متفاوت است. به علاوه اگر بتوان عواملی را برگزید که در برگیرنده سایر عوامل جزئی تر باشد، میزان موفقیت برنامه ریزی افزون خواهد شد. پژوهشی که عوامل مذکور را در استان لرستان مورد بررسی و شناسایی قرار داده باشد، یافت نشده، اما هر کدام از آن پژوهشهای موجود به طور جداگانه مورد بررسی قرار گرفته اند. مثلاً بعضی از پژوهشگران به اثر فن آوری و رسانه ها پرداخته اند. برخی دیگر بعد اقتصادی و خصوصی سازی و گروهی به گرایش ها و تقاضای اجتماعی پرداخته اند. حضور اعضای جامعه، شرایط آب و هوایی، امکان دسترسی به اماکن ورزشی برای همه، برگزاری فعالیتهای ورزشی به مناسبتهای مختلف، امکانات ورزشی و توجه به ورزش همگانی روستاها را از عوامل موثر برشمرده اند. تمام این عوامل بر رویکرد جامعه به سمت ورزش و گرایش های آنها نیز موثر بوده است (۳۵).
۲-۱۰-۱ دلایل اهمیت ورزش
ورزش، سلامت جامعه و محیط را تحت تاثیر قرار می دهد. در حقیقت توجه سیاستگذاران به جامعه، دست کم در بعضی جهات به میزان امکانات فراهم شده برای جامعه بستگی دارد. در بعد اقتصادی نیز توجه ورزش برای سیاستگذاران منشاء فوایدی شده است. رابطه ورزش تفریحی و تولید ناخالص ملی^[۶۵] ۹/۸ میلیارد دلار یا ۲۲ درصد تولید ناخالص ملی در کانادا است. ۲ درصد مجموع مشاغل در این کشور در حیطه ورزش و تفریحات ایجاد می شود. در همین کشور، ورزش و صنایع وابسته به آن از نظر ایجاد شغل مقام دوم و از نظر سهم در تولید ناخالص ملی مقام هشتم را در مجموع صنایع به خود اختصاص داده است(۵۲،۳۵).
صنعت ورزش تنها در ایالات متحده آمریکا در سال ۱۹۹۵ میلادی بالغ بر ۸/۹۳ میلیارد دلار ارزش افزوده ایجاد کرده است و ششمین صنعت بزرگ کشور به حساب می آید. سهم صنعت ورزش در تجارت جهانی ۵/۲ درصد است. وضعیت اقتصادی کشورها نیز می تواند روی شرکت شهروندان در فعالیتهای ورزشی موثر باشد و در کشورهای در حال توسعه، مشکلات اقتصادی و حل آنها از اولویت بیشتری برخوردارند. در سایر کشورها که از نظر اقتصادی تا اندازه ای در وضعیت مطلوب تری قرار دارند، شرکت در فعالیتهای ورزشی بیشتر است. در هنگ کنگ، تعداد شرکت کنندگان در ورزش از ۴۰ درصد در سال ۱۹۹۶ به ۵۴ درصد در سال ۱۹۹۸ رسید و با رکود اقتصادی در سال ۱۹۹۹ به ۴۵ درصد رسید(۵۲،۳۵).
در اسکاتلند نیز بین سالهای ۱۹۹۵ تا ۱۹۹۸ کاهش اندکی در اشتغال برابر با ۳۲ درصد مشاهده شد که ناشی از رکود اقتصادی بود این امر بر تعداد شرکت کنندگان در ورزش تاثیر دراز مدتی گذاشت. امروزه تفریح و چگونگی اوقات فراغت وسیله ای موثر برای پرورش قوای فکری، جسمی و اخلاقی افراد است و عاملی برای جلوگیری از کج رویهای اجتماعی به شمار می آید. اوقات فراغت حساسترین، ارزشمندترین و پربارترین اوقات زندگی آدمی است. این اوقات مانند شمشیر دو لبی است که یک لبه آن می تواند زمینه ساز خلاقیت و هنر آرایی و لبه دیگر آن عاملی در جهت گرایش به بزهکاری و آسیبهای اجتماعی باشد(۳).
تحقیق باربر و وایت^[۶۶] (۲۰۰۲) نشان می دهد که افزایش جمعیت و کاهش امکانات ورزشی نسبت به رشد جمعیت سبب عدم فعالیت مردم شده است(۵۴).
۲-۱۱ تهیه نقشه راه
به عنوان آخرین گام در فرایند برنامه‌ریزی عملیاتی، نقشه راه تدوین خواهد شد. نقشه راه نمایانگر ارکان اساسی فرایند پیاده‌سازی استراتژی و خروجی فرایند برنامه‌ریزی عملیاتی می‌باشد. نمایش کلیه سطوح راهبردی از چشم‌انداز تا فعالیت‌ها، تقدم و تاخر حاکم در سطوح مختلف به‌ویژه در سطح اقدامات و فعالیت‌ها، زمان‌بندی تحقق هر سطح به همراه منابع اختصاص یافته و در نهایت معرفی متولیان هر یک از سطوح اجزای تشکیل‌دهنده نقشه راه می‌باشند.
همان‌گونه در ابتدا عنوان شد تجربه انجام پروژه‌های تدوین برنامه استراتژیک در سازمان‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از این استراتژی‌ها یا هیچگاه پیاده نشده‌اند و یا در مسیر پیاده‌سازی با موانع زیادی روبرو شده‌اند. در بررسی علل این موضوع دو دلیل عمده قابل تامل است. اول اینکه سازمان‌ها معمولاً با قابلیت‌های مدیریتی اداره می‌شوند. حال آنکه پیاده‌سازی استراتژی در کنار توانمندی‌های مدیریتی نیازمند برنامه می‌باشد. دلیل دوم این امر، وجود شکافی است که بین لایه استراتژیک و لایه عملیاتی سازمان‌ها وجود دارد. آنچنانکه در بسیاری از موارد، در حالی که استراتژی‌های ارزشمندی بر روی کاغذ باقی آمده‌اند، تصمیمات و برنامه‌های اجرایی بدون توجه به استراتژی‌ها و سیاست‌ها به اجرا گذاشته می‌شود. هرچند این دو عامل تا اندازه زیادی با هم مرتبط است ولی فقدان یک سازوکار مناسب برای تبدیل استراتژی به برنامه و اهداف عملیاتی و روزمره نیز یک علت اصلی در ایجاد این شرایط به شمار می‌آید. بنابراین مرحله پایانی (و یا یکی از مراحل پایانی) در فرایند برنامه‌ریزی استراتژیک، تدوین برنامه عملیاتی است که یکی از مهمترین دستاوردها در این مرحله، تهیه نقشه راه می‌باشد که نمایانگر ارکان اساسی فرایند پیاده‌سازی استراتژی و خروجی اصلی فرایند برنامه‌ریزی است. هر چند باید تاکید کرد که هیچ گاه نقشه راهی نمی‌تواند جای راهبر را بگیرد و کلید به کارگیری این الگو در پیاده‌سازی استراتژی قابلیت‌های هنرمندانه راهبری است. آنچنان که استفاده از تکنیک‌ها و متدولوژی‌های تدوین و پیاده‌سازی استراتژی در فقدان قابلیت‌هـــای راهبری نمی‌تواند به تحول سازمانی منجر شود.
نظر به اهمیت تهیه نقشه راه در فرایند برنامه‌ریزی عملیاتی، در ادامه به ارائه تعاریف دقیق‌تری از نقشه راه ‌پرداخته و مولفه‌ها و شاخص‌های مورد توجه در تهیه نقشه راه را بیان می‌کنیم:
در تلاش برای توصیف هر چه دقیق‌تر و کاربردی‌تر مفهوم نقشه راه، تعاریف متعددی ارائه شده است. در تعریفی نسبتاً تفصیلی، نقشه راه ابزار مناسبی را برای ایجاد ارتباط بین فعالیت‌های استراتژیک و طرحهای کسب و کار سازمان محسوب می‌شود. همچنین تعاریف ذیل در تفسیر مفهوم نقشه راه ارائه شده است:
الف) نقشه راه ابزاری است برای ارتباط بین چشم انداز، ارزش‌ها و اهداف با اقدامات استراتژیکی که برای تحقق اهداف مورد نیاز است.
ب) نقشه راه جدولی زمانی است که بخشهای مختلف یک برنامه کاری را تعریف نموده و در عین حال سر رسیدهای^[۶۷] موجود در مسیر را نیز شامل می‌شود.
ج) نقشه راه برنامه‌ای است برای شناسایی مسیر آینده که آنچه باید در آینده توسعه یابد را در بستر زمان نشان می‌دهد.
د) نقشه راه آنچه را که باید در بین زمان‌های سررسید از زمان حال تا زمان تحقق هدف انجام شود را نشان می‌دهد.
ه) نقشه راه مجموعه‌ای است که شامل اهداف کمی و کیفی، استراتژی‌ها و تاکتیک‌ها (اقدامات، فعالیت‌ها و شاخص‌ها) بوده و بازه‌های زمانی و مجریان در نظر گرفته شده برای انجام این اقدامات را نشان می‌دهد.
لذا برای رسیدن به هدف، نقشه راه باید سطح مطلوب و مناسبی از جزئیات را در برگرفته تا در مجموع ابزار توانمندی را برای هدایت فعالیت‌ها در طول زمان در اختیار مدیران سازمان قرار دهد.
اگر چه برخی تعاریف کارکردهایی همچون توجیه اقتصادی اقدامات و معرفی پیچیدگی‌های موجود بین زیر سیستم‌های زیرساخت‌ها را نیز از مولفه‌های یک نقشه راه می‌دانند، برخی تعاریف سعی در هر چه واقعی‌تر کردن انتظارات کاربران از کارکردهای نقشه راه دارند و بیان می‌کنند همانطور که نقشه راه نباید در صدد تشریح استراتژی‌ها برآید، نباید بصورت جزیی به تشریح زیر ساخت‌های فنی لازم در پیاده‌سازی یک فناوری اشاره کنند.
در یک جمع‌بندی، می‌توان اینگونه بیان نمود که نقشه راه، نمایش کلانی از روش پیمودن مسیر تحقق اهداف را در زمان مشخص بیان می‌کند. اگر چه استفاده از مشخصه‌هایی همچون شاخص تحقق اقدام، مجری و نقاط خاص^[۶۸] موجود در مسیر، به توصیف هر چه روشن‌تر این مسیر کمک می‌کند. لذا به نظر می‌رسد در نخستین گام، ترسیم گام‌های اصلی در مسیر پیاده‌سازی استراتژی لازم و ضروری است.
۲-۱۲ بخش ششم: انواع نقشه راه

برنامه‌ریزی درس

با عنایت به هدف پژوهش که ارائه الگو برای برنامه درسی دوره ابتدایی است برنامه درسی یک دوره تحصیلی بیشتر به سطح سیاستگذاری برنامه درسی مربوط می شود. مؤلفه های زیبایی شناسی و هنر که برای این الگو ارائه می شود ممکن است بیشتر به سطح سیاستگذاری مربوط باشد اما ماهیت برخی مولفه های استنتاج شده از اطلاعات گردآوری شده به گونه ای است که می توان در سایر سطوح برنامه ریزی درسی از آن ها استفاده کرد به عبارت دیگر برخی مولفه ها را می توان به سایر سطوح یعنی برنامه‌ریزی درسی حوزه های یادگیری و برنامه‌ریزی درسی در سطح درس اختصاص داد هر چند برخی از مؤلفه ها در هر سه سطح قابل اجرا می باشد و تفکیک بین آنها به صورت قطعی امکان پذیر نیست. از سوی دیگر مبانی مؤلفه های زیبایی شناسی و هنر که در ادامه به تفکیک عناصر خواهد آمد قبلاً در بخشهای مربوط به ادبیات مطالعات برنامه درسی، دیدگاه های صاحبنظران و همچنین مبانی و اصول الگوی پیشنهادی تبیین شده است لذا استدلالهای مربوط به آنها به اختصار بیان شده است.
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۱-ج)منطق
اکر منطق را عنصر بنیادی می داند که ۹ عنصر دیگر نسبت با آن معنا می یابند. علیرغم اینکه منطق به عنوان عنصر مستقل مطرح می گردد ولی می توان آن را وجهی از عناصر دیگر نیز دانست زیرا منطق به چرایی برنامه درسی می پردازد(فتحی واجارگاه،۱۳۸۸). اکر و دیگران(۲۰۱۰) بیان می کنند منطق به همه اصول توجه دارد و هسته مرکزی برنامه است که به عنوان عنصر جهت دهنده عمل می کند و ۹ عنصر دیگر در حالت ایده آل با منطق ارتباط پیدا می کنند و در حالت بهتر با هر کدام از آنها ترکیب شده است. آنها در ادامه می گویند پاسخ به سؤالات زیر معمولاً منطق برنامه درسی را تشکیل می دهند:
دانش:میراث فرهنگی و علمی که به نظر می رسد برای یادگیری و برنامه‌ریزی آینده ضروری است چیست؟
جامعه: چه مسائل و موضوعاتی از منظر نیازها و گرایش های اجتماعی برای گنجاندن در برنامه درسی ضروری محسوب می شوند؟
یادگیرنده:کدام عناصر برای یادگیری و پیشرفت دانش آموز از منظر نیازهای فردی، تربیتی و علائق خود یادگیرندگان ضروری هستند؟
واضح است این سؤالات ضرورت و چرایی گنجاندن مسائل و موضوعات گوناگون در برنامه درسی را بیان می کنند و این سه سوال به سه مبانی سنتی برنامه درسی اشاره دارد. حال که مبانی برنامه درسی گسترش پیدا کرده می توان گفت که منطق برنامه درسی بر اساس مبانی تعیین شده شکل می گیرد. به عبارت دیگر منطق برنامه درسی برخاسته از آن مبانی است که برای آن برنامه درسی تعیین گردیده است
در الگوی پیشنهادی زیبایی شناسی و هنر به عنوان مبانی انتخاب شده است لذا منطق آن نیز براساس زیبایی شناسی و هنر است که می توان به مختصات زیر اشاره نمود:
۱-۱-ج)شباهت تربیت و برنامه درسی با هنر
همانطور که قبلاً نیز ذکر شده است وجهی از تربیت، تدریس و برنامه درسی هنر می باشد و اجرای بهینه استراتژی ها و راهبردهای تعلیم و تربیت، برنامه‌ریزی درسی و تدریس به هنر عاملان آنها بستگی دارد و هنر این کارگزاران در کنار دانش پداگوژیکی و تخصصی آنها بر اجرای فرایندهای مذکور تأثیرگذار است و به عنوان یک اساس و پایه در این راستا عمل می کند. به لحاظ شباهت هایی که والانس(۱۳۸۸) برای برنامه درسی و هنر بر می شمارد برنامه درسی نیز به عنوان یک محصول هنری مطرح می گردد و قرار دادن زیبایی شناسی و هنر به عنوان یک مبنا برای برنامه درسی ضروری به نظر می رسد تا شرایط را برای هنرمندی برنامه ریزان درسی، مدیران و معلمان فراهم نماید. به عبارت دیگر شاید بتوان گفت شرائط برای اقدام هنرمندانه افراد مذکور در برنامه درسی مبتنی بر هنر و زیبایی شناسی نسبت به برنامه‌های درسی دیگر بهتر مهیا باشد زیرا وقتی مطابق الگوی اگر منطق وجهی از سایر عناصر برنامه درسی است در نظر گرفتن هنر و زیبایی شناسی در عنصر منطق در سایر عناصر نیز تأثیر خواهد گذاشت وقتی هنر و زیبایی شناسی وجهی از سایر عناصر باشد شرائط مورد نظر برای اقدام هنرمندانه فراهم می گردد زیرا در این صورت هنر و زیبایی شناسی همانند سایر مبانی، مؤلفه ها و الهامات خود را وارد برنامه درسی خواهد ساخت.
۲-۱-ج) نقش هنر و زیبایی شناسی در تعلیم و تربیت
افلاطون (به نقل از فهیمی فر،۱۳۸۶) بر ضرورت هنرهایی مثل موسیقی، شعر و حرکات موزون برای تعلیم و تربیت تأکید می کند و می گوید هنر مفید یعنی هنری که دربردارنده نوعی حقیقت است لذت سودمندی نیز فراهم می کند و این نوع هنر انسانها را با فضیلت می سازد. این بیان در حالی است که افلاطون برای هنر جایگاه پایین تری قائل بود ولی با وجود این باز این موضوع که هنر موجد لذت است و ضمن لذت آفرینی نقش تربیتی و اخلاقی دارد را می پذیرد.
ارسطو(به نقل از کویچ،۱۳۸۹) می گوید هنر به حصول تعالی ترین هدف انسان یعنی سعادت یاری می رساند از آن جا که هدف تعلیم و تربیت در مکتب رئالیسم سعادت و خوشبختی است این موضوع اهمیت اساسی و بنیادی هنر را در تحقق هدف آرمانی تعلیم و تربیت نشان می دهد. ارسطو(به نقل از احمدی،۱۳۸۴) همچنین بیان می کند هنر به دو گرایش و غریزه طبیعی انسان یعنی غریزه تقلید و علاقه طبیعی انسان به امر موزون پاسخ می دهد و باعث تطهیر احساسات می شود و احساسات را بر می انگیزاند وی در این باره از اصطلاح کاتارسیس استفاده می کند. مقصود ارسطو از کاتارسیس دگرگونی روحی انسان در نتیجه تأثیرپذیری او از هنر است هنر و نمایش با ایجاد امکان ظهور عواملی که باعث شگفتی و آشوب می شوند روح آدم را آرام می کنند و جان آدمی را از دشواری ها آزاد می نمایند و می پالایند آن شگردها و تمهیدات خردمندانه که در هنر امکان ظهور این ناآرامی های روانی را در یک اثر می دهند آرامش مخاطب را فراهم می کنند.
نکته دیگر ازنظر ارسطو درباره نقش هنر در تعلیم و تربیت کارکرد ابزاری هنر برای رسیدن به معرفت و آگاهی است وی منشأ هنر را تقلید و تقلید را مولد لذت و جستجوی دانش در آدمی می دانست و می گوید یک اثر هنری مثلاً شی تصویر شده در مقایسه با اصل آن ضمن ایجاد نوعی لذت عقلانی موجب دانش نیز می شود(راس،۱۳۷۷).
کانت هم در تشریح سطوح زیبایی ذکر می کند که زیبایی های هنری شرایط تعمق دهنی، آرامش روانی و تفکر را فراهم می کند و این زیبایی ها دیر اثر می گذارند و دیر هم فراموش می شوند و اینکه زیبایی هنری و لذات روحانی یا عالی به زندگی فرد معنا می بخشند.
شیلر(به نقل از رضای الهی،۱۳۵۴) هم به جنبه تربیتی هنر معتقد بود و هم به جنبه شناسایی آن؛ ازنظر او انسان می تواند خود را با هنر مشغول دارد و در آن لحظه کاملاً انسان باشد و درباره مقام هنر چنین می گوید: ازنظر فعالیت زنبور عسل می تواند استاد تو باشد و از جهت زندگی کِرم می تواند معلم تو گردد ولی هنر را تو ای انسان تنها تو می توانی مالک باشی یعنی فقط انسان است که می تواند به خلق هنر بپردازد.
دیویی ضمن آنکه بر نیروی عظیم ارتباطی هنر به عنوان یک زبان بین المللی تأکید می کند بر پیوستگی هنر با زندگی روزمره اشاره می کند و تجربه زیباشناختی را که در حوزه هنر و زیباشناختی از موضوعات مهم به شمار می رود از سایر تجارب روزمره جدا نمی داند و می گوید اگر فردی در یک موقعیت ابهام برانگیز و بغرنج قرار بگیرد و با هوش، ادراک و تمام عواطف خود به تعامل با آن موقعیت می پردازد و نتیجه این تعامل تأثیر گذاشتن و تأثیر پذیرفتن از آن موقعیت است این تأثیر و تأثر موجد و موجب نوعی تجربه به نام تجربه زیباشناختی می شود (شایگان فر،۱۳۸۸). این نوع تجربه از آن جا که ضمن آگاهی بخشیدن لذت نیز می آفریند در تعلیم و تربیت از اهمیت مضاعفی برخوردار است از این رو به نظر دیویی تجربه زیباشناختی را می توان از عالم هنر به حوزه تعلیم و تربیت به عاریت گرفت و از ظرفیت های آن در فرایندهای مختلف تربیتی بهره جست.
فیلسوفان و صاحبنظران مسلمان نیز بر اهمیت هنر و زیبایی شناسی در زندگی و همچنین در تعلیم و تربیت تأکید کردند که مطرح کردن همه آنها از حوصله بحث خارج است و فقط به یکی از آنها که فراخور بحث بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است اشاره می شود.
یکی از موضوعات مهم زیبایی شناسی اسلامی تصعید می باشد وقتی در تعلیم و تربیت رسیدن به مراتبی از قرب الهی و درک کمال و جمال مطلق الهی هدف آرمانی آن محسوب می شود(برنامه درسی ملی،۱۳۹۰) تصعید اهمیت خود را نشان می دهد. تصعید عبارت است از «دریافت زیبایی آرمانهای معقول و سپس درک زیبایی، شکوه و جلال هستی و دریافت جمال خداوندی است که انسان با اعتلاهای معنوی و روحی گام از لذائذ محسوس و سطحی بالاتر می گذارد و موفق به دریافت لذائذ معقول تر می شود تا آن گاه که زیبایی روح خویشتن را که دارای فروغی از جمال الهی است در می یابد(جعفری،۱۳۶۹،ص۱۴۶). تصعید بیان می کند که گام برداشتن در مسیر دریافت جمال خداوندی با آگاهی از زیبایی های طبیعی و عینی شروع می شود چرا که انسان در دوران کودکی به لحاظ رشد ذهنی قادر به درک زیبایی های معقول و مجرد نیست و چون انسان موجودی زیباگراست پس شروع از زیبایی های عینی ضرورت دارد همانطور که قبلاً نیز اشاره شد یکی از صاحبنظران برنامه درسی(P2) در مصاحبه با پژوهشگر این مطلب را یادآور شد:
« در دوره ابتدایی باید از زیبایی های محسوس شروع نمود و برای سوق به زیبایی های معنوی عبور از مسیر زیبایی های محسوس مانند زیبایی های پیرامون زندگی کودک ضروری است».
حال اگر تعلیم و تربیت به دنبال هدایت فرد در مسیر الهی است هنر و زیبایی شناسی جهت هدایت انسان به سمت زیبایی و جمال الهی نقش بسزایی دارد. چون تربیت زیبایی شناختی از تجربیات شهودی و حضوری نیز بهره می گیرد برای ارتباط نزدیک با خدا بهترین و کوتاه ترین راه است(جعفری،۱۳۶۰). به شرطی که مطابق اصل تصعید زیبایی های عینی به عنوان یک پُل، واسطه و وسیله قلمداد گردد تا فرد ضمن قدم گذاشتن در زیبایی های عینی به سمت زیبایی های معقول و روحانی هدایت گردد و این ظرفیت در انسان وجود دارد زیرا انسان با داشتن قوای حسی، تخیل و عقل می تواند زیبایی های عالم حس و ماده، زیبایی های عالم مثال و زیبایی های عالم عقل را دریابد( مصباح به نقل از تاجیک و حسینی،۱۳۹۱).
صاحبنظران متأخر رشته تعلیم و تربیت و مطالعات برنامه درسی همانطور که قبلاً نیز اشاره شده است بر نقشی که هنر و زیبایی شناسی در تربیت به طور عام و در برنامه درسی به طور خاص دارد تأکید کرده اند برودی بر تربیت افراد به عنوان هنرمند که هنرمندانه در کارهای خود عمل نمایند؛ آیزنر بر توان آموزش برخی صلاحیت های کلیدی مانند تخیل، تولید نتایج خلاقانه و آثار منحصر به فرد توسط هنر ؛ والانس بر درک برنامه درسی به عنوان محصول هنری و اسمیت بر بررسی فرایندها و جنبه های متنوع آموزش مدرسه ای، از چشم انداز زیبایی شناسی تأکید کرده اند و این نمونه ها همه گواه بر نقش تأثیر گذار هنر و زیبایی شناسی در تعلیم و تربیت است.
حال با عنایت به آنچه گفته شد به طور خلاصه نقش هنر و زیبایی شناسی در تعلیم و تربیت عبارت اند از:

• فراهم نمودن لذت سودمند و عقلانی

• کاتارسیس و دگرگونی روح انسان به سمت آرامش و تلطیف روان

• تأثیر ماندگار زیبایی های هنری در ذهن انسان

• فراهم نمودن تجربه زیباشناختی

• هدایت تصعید انسان به سمت جمال الهی با بهره گیری از سه قوه مدرکه حس، خیال و عقل

کودکانی را می‌توان به عنوان فرزند خوانده انتخاب کرد که کلیه تلاش‌ها و کوشش‌های حرفه‌ای جهت شناسایی والدین و بازگشت کودک به خانواده مؤثر واقع نگردیده باشد.
متقاضیان فرزند خواندگی باید تقاضای رسمی خود مبنی برفرزند پذیری را به سازمان بهزیستی اعلام نمایند. گاهی متقاضیان شروع کار را از دادگاه آغاز می‌کنند و سپس به بهزیستی معرفی می‌شوند .
چنانچه تصمیم کمیته مبنی برپذیرش متقاضیان باشد درلیست نوبت قرارمی گیرند و درصورت فرارسیدن نوبت جهت انتخاب فرزند به شیرخوارگاه معرفی می‌شوند.درصورت انتخاب فرزند والدین متقاضی توسط بهزیستی استان به دادگاه صالحه جهت صدور قرار دوره آزمایشی.(حکم سرپرستی موقت)معرفی خواهند شد.
پس از صدور حکم سرپرستی، کودک انتخابی طی صورتجلسه ای به والدین تحویل خواهد شد و مراتب به دادگاه مربوطه اعلام می‌شود درطی دوره آزمایشی ۶ ماهه، باید حداقل سه بازدید از طرف مددکاران اجتماعی از خانواده فرزند پذیر به عمل آید. درصورت تایید وضعیت مراقبت از فرزند و توانایی خانواده و حفظ منافع فرزند، گزارش نهایی تهیه و برای صدور حکم قطعی سرپرستی به دادگاه ذیربط منعکس می‌شود.^[۴۰]

در مورد اخذ شناسنامه کودک با مشخصات والدین قانونی بعد از طی دوره شش ماهه آزمایشی وصدور حکم قطعی اقدام خواهد شد.
حکم سرپرستی در صورت تشخیص سازمان بهزیستی مبنی برآسیب پذیری کودک و عدم شایستگی والدین قانونی یا مراجعه والدین حقیقی کودک با هماهنگی دادگاه قابل فسخ است .در نتیجه می توان گفت صدور حکم فرزند خواندگی توسط دادگاه از جمله احکامی می باشد که جهت اجرای آن نیازی به صدور اجراییه از سوی واحد اجرای احکام مراجع قضایی نمی باشدبلکه در واقع می توان گفت صدور حکم قطعی دادگاه در رابطه با فرزند خواندگی در حکم یک مجوز است برای والدین متقاضی فرزند تابدین وسیله از طرق قانونی جهت اخذ شناسنامه فرزند به نام خود در مراجع اداری اقدام نمایند.
گفتار هشتم:حکم الزام به انجام وظایف زناشویی
در ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی آمده است(هر گاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.)حال سوالی که در اینجا مطرح میشود این است که آیا تمکین (اعم از خاص و عام) فقط شامل زوجه می گردد و یا زوج نیز باید در مقابل زوجه تمکین نماید. باید گفت این ماده در خصوص تمکین دارای ابهام بوده و تمکین را فقط از سوی زوجه می داند در حالی که تمکین امری است دو سویه و می بایست از سوی دو طرف یعنی زوج و زوجه صورت گیرد. قانون مدنی ما برای زوج این حق را قائل شده است که در صورت عدم تمکین زوجه ،به دادگاه مراجعه و با درخواست الزام به تمکین همسرخود را ملزم به تمکین نماید و یادر صورت اثبات عدم تمکین او ناشزه بودن همسر خود را ثابت و از پرداخت نفقه خودداری نماید و همچنین با اجازه دادگاه همسر دیگری اختیار نماید که در مباحث آینده راجع به آن بیشر بحث می گردد.حال باید دید در صورت عدم تمکین مرد از جمله عدم انجام وظیفه زناشویی زن چه حق و حقوقی دارد؟به نظر می رسد در این مورد نیز زوجه می تواند با مراجعه به دادگاه در خصوص الزام زوج به انجام وظیفه زناشویی اقدام نماید و الزام زوج را در این خصوص بخواهد.این رای نیز از جمله آراء اعلامی بوده که پس از صدور حکم قطعی مبنی بر الزام زوج به انجام وظایف زناشویی نیازی به صدور اجراییه نمی باشد.اداره حقوقی دادگستری در این رابطه بیان می دارد؛پس از صدور حکم قطعی مبنی بر انجام اعمال زناشویی از سوی زوج در این مورد حکم دادگاه مدنی خاص دایر بر محکومیت زوج به انجام وظیفه خاص زناشویی موضوعا قابلیت اجرا از طریق دایره اجرا را ندارد و در صورتی که باوجود صدور حکم دادگاه و ابلاغ آن باز هم شوهر تبعیت ننماید محکوم لها می تواند به استناد ماده ۱۱۳۰ اصلاحی قانون مدنی^[۴۱] از دادگاه تقاضای طلاق نماید.^[۴۲]
گفتار نهم:حکم ازدواج مجدد برای زوج
تعدد زوجات در کشورهای غربی ممنوع و برخلاف نظم و مقررات عمومی است ولی در ایران و اکثر کشورهای اسلامی، به پیروی از فقه اسلامی در صورتی که از حد مقرر و متعارف تجاوز نکند، پذیرفته شده است. البته لازم به ذکر است گرچه برابر قانون و شرع مرد اجازه اختیار همسر دوم را دارد اما این مجوز بی حد و حصر نبوده و متضمن
شرایطی است و هر یک از زوجین دارای حقوق و وظایفی هستنداولا: مرد نمی تواند با داشتن زن، همسر دوم اختیار کند مگر با اجازه دادگاه ثانیا:عواملی چون رضایت همسر اول، عدم قدرت همسر اول به ایفای وظایف زناشویی، اعتیاد، ترک زندگی خانوادگی(عدم تمکین) و … موجب می شوند تا دادگاه به مرد اجازه تجدید فراش و ازدواج مجدد دهد. متقاضی ازدواج مجدد باید دادخواستی به طرفیت همسر اول خود تنظیم کند و در آن خطاب به دادگاه دلایل و علل تقاضای خود را بیاورد. دادگاه نیز با تعیین وقت رسیدگی یک نسخه از دادخواست را برای همسر اول ارسال می کند تا به آن پاسخ دهد و یا برای جلسه دادگاه خود را آماده کند.
دادگاه نیز با انجام اقدامات ضروری و تحقیق از زن اول و پس از احراز توانایی مالی مرد و اجرای عدالت بین همسران به شوهر اجازه ازدواج مجدد می دهد والا با درخواست او مخالفت خواهد کرد.در صورت اجازه دادگاه به ازدواج مجدد زوج ،زوج می تواند اقدام به اتخاذ همسر نماید و این حکم از احکامی است که جنبه اجرایی نداشته و همچنین لازم به ذکر است که اعتبار اجازه نامه صادره از سوی دادگاه تنها برای اتخاذ یک همسر است و در صورت هر گونه جدایی یا فوت زوجه دوم فرد برای ازدواج احتیاج به کسب اجازه مجدد از دادگاه ذی صلاح را دارد.
گفتار دهم:صدور حکم مجوز ازدواج دختر باکره به لحاظ امتناع پدر از اجازه
مطابق ماده ۱۰۴۳ قانون مدنی^[۴۳] ما برای ازدواج دختر باکره اگر چه به سن بلوغ رسیده باشد اجازه ولی یا جد پدری لازم است، حال اگر دختری بخواهد با این شرایط اقدام به ازدواج نمایدمی بایست با ارائه دادخواست به دادگاه مدنی خاص و اثبات بدون دلیل بودن امتناع پدر یا جد پدری خود و همچنین معرفی شخصی که قصد ازدواج با اورا دارد و اعلام تمام شرایط نکاح و مهر مشخص شده به دادگاه اجازه ازدواج اخذ نماید. در واقع باید گفت این حکم نیز جنبه اجرایی نداشته و دختر می تواندبا اخذ این حکم و اجازه از دادگاه به دفترخانه ازدواج مراجعه و نسبت به انجام مراحل ثبت ازدواج خود اقدام نماید.
این حکم در مواردی که امکان اذن از پدر یا جد پدری غیر ممکن باشد مثلا مواردی که پدر دختر به خارج از کشور مسافرت نموده و در آن کشور پناهنده شده و دسترسی و کسب اجازه از پدر غیر ممکن باشد نیز مصداق دارد.
گفتار یازدهم:حکم منع اشتغال زوجه
با توجه به ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی^[۴۴] و ماده ۱۸ قانون حمایت از خانواده ^[۴۵]که به قوت خود باقی است زوج می تواند با تاکید دادگاه زن خود را از اشتغال به هر شغلی که منافی با مصالح خانوادگی یا حیثیت خود یا زوجه باشد منع کند.در رابطه با این مواد نیز باید گفت در صورت عدم نتیجه منع زوجه از اشتغال به کار ی که منافی با مصلحت خانواده است ،زوج می تواند با مراجعه به دادگاه مدنی خاص منع اشتغال همسر خود را از دادگاه بخواهد،در این صورت در صورت اثبات ادعای زوج مبنی بر غیر موجه بودن حرفه زوج حکم به منع اشتغال زوجه به آن حرفه یا صنعت خاص می دهد،عکس این قضیه نیز مصداق دارد ،زمانی که شغل زوجه از مشاغل آبرومند و کاربردی در جامعه می باشد و یا زوجه مشغول به تحصیل بوده و زوج با طرح دادخواست منع او را از اشتغال به کار و تحصیل از دادگاه می خواهدزوجه می تواندبا اثبات بی اعتباری ادعای خواهان (زوج) دعوی همسر خود رارد نماید. درصورت صدور حکم منع زوجه از اشتغال باید گفت این حکم جنبه اعلامی دارد و دادگاه می بایست به وسیله موسسه یا اداره محل اشتغال زوجه عمل نماید ،این عمل با توجه به ماده ۱۵ قانون تشکیل دادگاه مدنی خاص و قسمت اخیر ماده ۴ قانون اجرای احکام مدنی از طریق ارسال رونوشت دادنامه صادره بوسیله دفتر دادگاه مدنی خاص به دفتر سازمان متبوع زوجه امکان پذیر است.
گفتار دوازدهم:اجرای حکم نفقه و هزینه حضانت
غرض از وضع حمایت خانواده تعیین تکلیف سریع اختلافات خانوادگی و تامین نفقه و حضانت اطفال بوده و به همین مناسبت ماده ۱ قانون مزبور^[۴۶] دادگاه های رسیدگی کننده به اختلافات فوق را از رعایت تشریفات قانون آیین دادرسی مدنی معاف داشته و رای دادگاه در مورد نفقه و حضانت حکم به معنای اخص کلمه محسوب نیست بلکه برابر قانون مذکور مخصوصا مواد ۱۳،۱۶ و ۱۸ آن تصمیمی قطعی است،که باید فورا به موقع اجرا گذارده شود بنابراین اجرای تصمیمات دادگاه برای تامین نفقه در صورت امتناع طرف محتاج به صدور اجراییه نیست بلکه به هر ترتیب معقولی که با توجه به وضع طرفین سریع تر به نتیجه برسد نفقه وصول و ایصال خواهد شد در غیر این صورت انجام کلیه تشریفات مقرر در قانون اجرای احکام ضرورت یافته و باعث اطاله جریان و بلاتکلیفی زوجه و اطفال مورد انفاق و حضانت خواهد گردید و ماده ۲۱ قانون حمایت از خانواده که بیان می دارد«در اجرای حکم دادگاه
تابع مقررات عمومی است»،ناظر به احکامی است که هنگام صدور رای محکوم به معین و قابل وصولی باشد مانند نفقه گذشته زوجه یا اموالی که به وسیله یکی از زوجین به دیگری صلح شود.^[۴۷]
گفتار سیزدهم:دستور فروش ملک غیر قابل افراز
زمانی که یک ملک قابل افراز نباشد و اداره ثبت و دادگاه عدم قابلیت افراز آن را تشخیص دهند، مطابق ماده ۴ قانون افراز و فروش املاک مشاع که بیان می‌دارد: (ملکی که به موجب تصمیم قطعی غیر قابل افراز تشخیص داده شود، با تقاضای هر یک از شرکا و به دستور دادگاه شهرستان فروخته می‌شود)،در پی ارائه درخواست فروش از سوی یک یا چند نفر از مالکان مشاع، دادگاه با صدور یک دستور صرف و اعلام آن به اجرای احکام نسبت به فروش این ملک اقدام خواهد نمود.وجهت اجرای آن نیاز به صدور اجراییه نمی باشد.
‌ماده ۹ آیین‌نامه قانون افراز و فروش املاک مشاع مصوب ۲۰ اردیبهشت ماه ۱۳۵۸ وزارت دادگستری نیز در این زمینه بیان داشته (در صورت صدور حکم قطعی بر غیر قابل افراز بودن ملک، دادگاه شهرستان حسب درخواست یک یا چند نفر از شرکا، دستور فروش آن را به دایره اجرای احکام خواهد داد.مدیر اجرا نسبت به فروش ملک مطابق مقررات قانون اجرای احکام مدنی مربوط به فروش اموال غیر منقول اقدام می کند)
‌۱- باتوجه به ماده ۴ قانون افراز و فروش املاک مشاع و ماده ۹ آیین‌نامه اجرایی این قانون، برای صدور دسـتـور فـروش ملک غیر قابل افراز نیازی به تقدیم دادخـواسـت، پـرداخـت هـزیـنـه دادرسـی، تـعیین وقت رسیدگی و درنهایت، صدور حکم نیست؛ زیرا مانند درخواست اجرای حکم می‌باشد.
۲- تصمیمی که دادگاه در برابر این‌گونه درخواست‌ها اتخاذ می‌کند، در قالب حکم یا قرار نیست؛ بلکه دستور تلقی می‌شود و نظر به این که تابع تشریفات رسیدگی آیین دادرسی مدنی نمی‌باشد، قابل تجدید نـظـرخـواهـی و فرجـام‌خـواهـی نـیـسـت. اداره حقوقی دادگستری چنین اظهارنظر نموده است:
(با توجه به مقررات ماده ۴ قانون افراز مصوب ۲۲ آبان ۱۳۵۸، ملک مشاعی که در مرجع ثبتی غیر قابل افراز تشخیص داده شده، به دستور دادگاه فروخته می‌شود و ازاین‌رو نیازی به صدور حکم نیست. بنابراین در مرحله اجرا، واحد اجرای احکام می‌تواند برای تعیین حدود اربعه و قیمت پایه و تنظیم کروکی و … رأساً اقدام نماید.)^[۴۸]
۳- دستور فروش ملک غیر قابل افراز فاقد اعتبار قضیه محکوم‌بها است. اداره حقوقی دادگستری در این زمینه در نظریه شماره ۱۳۲۲/۷ – ۴ مرداد ماه ۱۳۶۲ بیان داشته است:(۳) ‌(مطابق ماده ۴ قانون افراز و فروش املاک مشاع مصوب ۱۳۵۷ و ماده ۹ آیین‌نامه اجرایی آن، ملکی که به موجب تصمیم قطعی دادگاه غیر قابل افراز تشخیص داده شود، به تقاضای هریک از شرکا و به دستور دادگاه فروخته می‌شود. بنابراین در مورد فروش، دادگاه حکم صادر نمی‌کند؛ بلکه دستور فروش می‌دهد و این دستور فاقد اعتبار قضیه محکوم‌بها است)
۴- در رسیدگی به تقاضای فروش ملک غیر قابل افراز، چنانچه تشریفات آیین دادرسی مدنی رعایت گردد، تخلف انتظامی محسوب می‌شود.
گفتار چهاردهم:اجرای حکم به تجویز انتقال منافع مورد اجاره به غیر
مطابق ماده ۱۹ قانون روابط موجر و مستاجر سال ۱۳۵۶مقرر گردیده است حکم صادره به دفتر خانه فرستاده می شود تا بر مبنای ان سند اجاره جدید صادر شود متن این قسمت از ماده ۱۹ چنین است(….هر گاه در اجاره نامه حق انتقال به غیر سلب شده یااجاره نامهای در بین نبوده و مالک راضی به انتقال به غیر نباشد باید در مقابل تخلیه مورد اجاره حق کسب یا پیشه یا تجارت مستاجر را بپردازد والا مستاجر می تواند برای تنظیم سند انتقال به دادگاه مراجعه کند.در این صورت دادگاه حکم به تجویز انتقال منافع مورد اجاره به غیر و تنظیم سند انتقال در دفتر خانه تنظیم کننده سند اجاره نامه سابق یا دفتر خانه نزدیک محل (اگر اجاره نامه رسمی در بین نباشد)صادر و رونوشت ان را به دفتر خانه مربوط ارسال می نماید و مراتب را به موجر نیز اعلام خواهد نمود .مستاجر جدید از هر حیث نسبت به تمام شرایط اجاره قائم مقام مستاجر سابق خواهد بود. هر گاه ظرف شش ماه از تاریخ ابلاغ حکم قطعی منافع مورد اجاره با سند رسمی به مستاجر جدید انتقال داده نشود حکم مزبور ملغی الاثر است…) شایان ذکر است با توجه به مواد ۴ و۵ قانون اجرای احکام مدنی و این که حکم به فروش و انتقال منافع از مصادیق احکام تاسیسی است نه اعلامی،بنابراین صدور اجراییه در مورد آن لازم است ،در خصوص حکم به تجویز انتقال منافع به غیر چون در قانون طریقه خاصی برای آن در نظر گرفته نشده نیاز به صدور اجراییه ندارد.^[۴۹]
گفتار پانزدهم:حکم تنفیذ طلاق یا ازدواج واقع شده در خارج از کشور
در مواردی که حکم طلاقی بین دو نفر ایرانی از دادگاه کشور دیگر صادر می گردد خواهان می تواند پس از بازگشت به کشور جهت تنفیذ حکم طلاق خارجی تقاضای تنفیذ طلاق خود را نماید که در این صورت دادگاه با بررسی شرایط اساسی برای طلاق و اینکه تمام آن شرایط اعمال گردیده است حکم به رد یا تنفیذ طلاق واقع شده در خارج کشور را می نماید.در صورت بررسی و عدم شرعی بودن طلاق حکم به رد آن و در صورت رعایت اصول شرعی و قانونی بودن شرایط طلاق حکم به تنفیذ می نماید که در صورت صدور حکم خواهان می تواند پس از حضور در یکی از محاضر رسمی طلاق با شرایط مقرر ،طلاق خود را ثبت نماید.این حکم نیز از مصادیق آرایی می باشد که برای اجرای آن وثبت طلاق در محضر خانه نیازی به صدور اجراییه ندارد و می توان تنها با ارائه حکم قطعی تنفیذ طلاق واقع شده در خارج اقدام به ثبت آن نمود.
گفتار شانزدهم:ابطال وکالت بلاعزل
ماده ۶۷۹ قانون مدنی بیان می دارد: موکل هروقت بخواهد می تواند وکیل را عزل کند مگر اینکه وکالت وکیل یا عدم عزل در ضمن عقد لازمی شرط شده باشدطبق ماده فوق برعقد جایز وکالت بدو نحو آثار عقد لازم مترتب میشود:
الف- وکالت وکیل بصورت شرط ضمن عقد لازم قرار داده شود در این صورت عقد وکالت جزء عقد لازم شده واز آن کسب لزوم میکند ومادام که عقد اصلی باقی است شرط ضمن آنرا نمی توان برهم زد مانند وکالت مندرج در قراردادهای رهنی بانکها .
ب- عقد وکالت مستقلاً واقع شده ولی عدم عزل وکیل در ضمن عقد لازم دیگری مانند بیع یا اجاره شرط شود در اینصورت نیز شرط عدم عزل جزء عقد لازم قرار میگیرد ولازم الاتباع خواهد بود .اما طرق انحلال اینگونه وکالتها به
استثناء (فوت یا جنون طرفین ،اقاله واستعفای وکیل ) بشرح زیراست :
۱-فسخ یا انحلال عقد لازم که ضمن آن وکالت بلاعزل داده شده است.
۲- اثبات باطل بودن یا فساد شرط ضمن عقد، که دراین حالت نیز وکالت جایز شده وقابل فسخ از سوی موکل است.
۳- ازبین رفتن متعلق وکالت یا انجامعمل موردوکالت توسط خود موکل طبق ماده ۶۸۳ قانون مدنی.^[۵۰]
الف)طرق انحلال عقد لازم یا شرط ضمن عقد:
۱- اگر عقد لازم بین دونفر واقع شده و وکیل شخص ثالث باشد در صورت توافق طرفین می توان عقد لازم را اقاله ویا شرط ضمن آن رااسقاط کرد در این حالت ،وکیل که شخص ثالث باشد قدرت ممانعت این امر را نخواهد داشت.
۲- اگر وکیل طرف عقد لازم باشد ،موکل بناچار مجبور به اقامه دعوی از طریق مراجع قضائی خواهد بود که این رای در صورت صدور بنفع وی اعلامی بوده وطبق ماده ۴ قانون اجرای احکام مدنی نیازی به صدور اجرائیه ندارد و وظیفه دفترخانه دراین حالت فقط قید مراتب در ملاحظات سند طبق اعلام دادگاه خواهد بود. طبق بند یک
۳-عدم تحقق فسخ در وکالت بلاعزل وقتی است که شرط بصورت نتیجه قرارداده شود واگر شرط ضمن عقد بصورت شرط فعل باشد مانند اینکه شرط شود که موکل وکیل را عزل نکند ،دراینصورت بعزل از طرف موکل ،وکیل عزل شده ولی مشرط له(وکیل یا شخص ثالث ) می تواند از نظر تخلف شرط عقد لازم را فسخ کند.
در اینجا نیز اجرای حکم باید توسط مراجعی انجام گیرد که محکوم علیه پرونده نمی باشند. در این مورد نیز اجراییه صادر نمی گردد بلکه دادگاه طی مکاتبه ای با اداره یا سازمان مربوطه که حکم باید توسط آن اجرا شودمی خواهد
مفاد حکم را اجرا نماید. مثل اداره ثبت اسناد و املاک در رابطه با صدور سند معارض.در این گونه موارد مسئولان سازمانها و ادارات مذکور مامور اجرای حکم بوده که باید اطلاعات لازم برای اجرای حکم از طرف محاکم در اختیار آنها گذارده شود.
گفتار هفدهم:حکم تعدیل اجاره بها
دعوای تعدیل اجاره بها زمانی مطرح می شود که مدت اجاره موضوع محل کسب، پیشه یا تجارت منقضی شده و از تاریخ استفاده‌ مستأجر از عین مستأجره نیز سه سال تمام گذشته باشد. دراین صورت چنانچه بین موجر و مستأجردر مورد میزان اجاره بهای جدید توافق نشود، هر یک می توانند به استناد ترقی یا تنزل هزینه زندگی درخواست تجدیدنظر نسبت به میزان اجاره بها را بنماید. در این حالت دادگاه با تعیین کارشناس و جلب نظر او میزان اجاره بهای عادلانه را تعیین خواهد کرد. (ماده ۴ قانون روابط موجر و مستأجراصلاحی ۲/۹/۱۳۵۸: «موجر یا مستأجرمی تواند به استناد ترقی یا تنزل هزینه‌ زندگی درخواست تجدیدنظر نسبت به میزان اجاره بها را بنماید، مشروط به اینکه مدت اجاره منقضی شده و از تاریخ استفاده‌ مستأجراز عین مستأجره یا از تاریخ مقرر در حکم قطعی که تعیین و تعدیل اجاره بها صادر شده سه سال تمام گذشته باشد. دادگاه با جلب نظر کارشناس اجاره بها را به نرخ عادله روز تعدیل خواهد کرد … .» از آنجایی که در این دعوا فقط میزان اجاره بها تعیین می شود و اگر مورد مطالبه قرار نگیرد، دادگاه حکم به پرداخت مابه التفاوت اجاره بهای فعلی و قبلی نمی دهد، لذا غیرمالی بودن این دعوا که رویه قضایی نیز آن را برگزیده است، موجه تر بنظر می رسد، این دعوا معمولاً در دادگاهی اقامه می شود که عین مستأجره محل کسب یا پیشه یا تجارت در حوزه‌ قضایی آن دادگاه واقع شده است.
احکام تعدیل صادره به استناد مقررات ماده ۴ قانون روابط موجر و مستاجر چنان چه فقط تعدیل باشد حکم اعلامی بوده و نیاز به صدور اجراییه ندارد ولی اگر مابه التفاوت نیز مورد صدور حکم باشد اجرای این قسمت از آرا احتیاج به صدور اجراییه دارد.^[۵۱]
گفتار هجدهم:حکم تخلیه اماکن تجاری و مسکونی مشمول قانون روابط موجر و مستاجر سال ۱۳۷۶
اجاره قراردادی است که به موجب آن مستاجر در مقابل مالی که به موجر پرداخت می کند ، برای مدت مشخص و معینی (مثلا یک هفته ،یک ماه ،یک سال و ….)از منافع مورد اجاره بهره مند می شود.
اماکنی که برای کسب و کار و تجارت اجاره داده شده اند حسب مورد ، تابع یکی از قوانین زیر خواهند بود:
۱- محل هایی که تا تاریخ ۲۷/۹/۱۳۶۵ به موجب سند رسمی یا عادی یا توافق شفاهی اجاره داده شده باشند،مشمول قانون روابط موجر و مستاجر مصوب ۱۳۵۶ هستند.
۲- محل هایی که از تاریخ ۲۷/۹/۱۳۶۵ تا تاریخ ۱/۷/۱۳۷۶ برای کسب و تجارت و به موجب سند رسمی اجاره داده شده یاشند و موجر از مستاجر هیچ وجهی به عنوان سرقفلی نگرفته باشد مشمول ماده واحده قانون الحاق یک ماده به قانون روابط موجرو مستاجر مصوب ۸/۹/۱۳۶۵ هستند.