وضعیت شعر و نثر در سودان با سایر کشورهای عربی متفاوت نیست. در سودان نیز شاهد ظـهور
مکاتب مختلف ادبی در عرصه ادب هستیم. ظهور مکاتبی چون رئالیسیم ، رومانتیسم ، رئالیسم ، سورآلیسم ، سمبولیسم در سودان بارز و مشهود است.
در اوایل قرن بیستـم در شعـر سـودان شاهـد اشعـاری هستیـم کـه شاعـران با بهـره گیـری از
نمونه های شعر جاهلی و اموی و عباسی به ترسیم شیوه شاعران در تعبیر و شکل قصیده و اغراض شعری پرداختند. شاعران معاصر سودانی همچون شاعران گذشته به وقوف بر اطلال پرداخته و به مفاخره قصاید خود را با غزل آغاز نمودند و صفات بسیاری را به ممدوحین خویش بخشیدند و فخر در اشعار آنها نمود زیادی یافت. شعر آنان از تخمین و تشطیر و معارضه قصاید خالی نبود. شعر این شاعران غالباٌ شعر مناسبات بود که شکل بر محتوا غلبه می کند و به تقلید از گذشتگان می پردازد.
از برجسته ترین شاعران تقلید در این مرحله می توان به : محمد سعید العباسـی ( ۱۸۸۱ م ) و
عبدالله عبدالرحمن ( ۱۸۹۶ م ) و عبدالله البنا ( ۱۸۹۱ م ) و احمد محمد صالح و الطیب السراجی ( ۱۸۹۱ م ) و با توجه به این مسأله می توان گفت : تصویر شعر سودانی در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیست تصویر شعر عربی در عصر نهضت است که در گرایش مردم به گذشته و نبش آثار جاهلیان و امویان و عباسیان و تقلید از آنان در اسالیب شعری و مفاخره و شکایت و حکمت مجسم می شود. ( دعبیس ، ۱۹۸۲ م ، ص ۵۹ – ۶۰ )
فصل سوم
۳ – ۱– زندگینامه شخصی فیتوری
۳ – ۱ – ۱ – ولادت
محمد فیتوری در منطـقه ای بـیابانی در مجـاورت مـرز چاد و غرب سودان از پدری سـودانی و
مادری مصری به دنیا آمد. این منطقه محل سکونت قبایل کوچنده و عشایر آفریقایی بود که در هر فصل ، به منطقه ای کوچ می کردند.
درکودکی به همراه پدرش به اسکندریه در مصر رفت ولی برای ورود به مدرسه دچار مشکل شد

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

زیرا مدرکی که تاریخ تولد ، ملیت و هویت او را مشخص کند ، در دست نداشت. خود نیز نمی دانست در چه تاریخی به دنیا آمده است ، از این رو بطور فرضی و تخمینی تاریخ تولد او را سال ۱۹۳۰ در نظر گرفتند ، اما مدتی بعد سال ۱۹۳۱ و زمانی که وارد دانشگاه الازهر شد ، تولد او را سال ۱۹۳۶ تعیین کردند و هم اکنون در مدارکش همین تاریخ به عنوان سال تولد نوشته می شود. ( ولایتی ، ۱۳۷۷ ش ، ص ۵ )
۳ – ۱ – ۲ – والدین
محمد الفیتوری در دورترین منطقه غرب سودان در شهری به نام جُنینه از پدری سودانی به نام
« الشیخ مفتاح رجب الشیخی الفیتوری » و مادری مصری به نام « السیده فاضله » متولد گردیده است.
پدر فیتوری همان شیخ صوفی کبیر بوده که خلیفه ای از خلفای « الطریقه العروسیه الشاذلیه
الأسمریه » بوده است و به ایشان لقب « شیخ السجاده الصوفیه » داده شده و از او نام برده اند.
( الشریف قاسم ، ۱۹۹۶ م ، ص ۱۸۱۴ )
۳ – ۱ – ۳ – فرزندان فیتوری
محمد الفیتوری ابتدا با خانمی به نـام « زهره » ازدواج کـرده است و صاحب فـرزندانی به نـام ؛
أغانی ، عزه ، خضر و حسام گردیده اند. سپس با خانمی دیگر برای بار دوم به نام « آسیا » ازدواج کرده و از ایشان نیز صاحب فرزندانی به نام های ؛ تاج الدین و سولارا شده است ، ضمناً همسرش آسیا به « ام ایهاب » مشهور گردیده است. ( الشریف قاسم ، ۱۹۹۶ م ، ص ۱۸۱۴ )
۳ – ۱ – ۴ – فرزندان فیتوری
فیتوری با چهره ای سیاه و قامتی کوتاه و لاغر همواره احساس غم و اندوه می کرد. وی خـود را
فرد حقیری به شمار می آورد که همه حتی غم و اندوه او را مسخره می کنند و او کاری جز حمل این بار عظیم غم و درد و گوشه گیری ندارد. ابیات زیر به زیباترین شکل این احساس او را توصیف می کند :
فَقیرٌ أَجَل .. وَ دَمیمٌ دَمیم
بلونِ الشتاءِ ، باونِ الغیوم
یَسیرٌ فتسخَرُ منه الوجوه
و تسخَر حتی وجوهُ الهُموم
فیحملُ آلامَه فی جمود
و یحضُن أحزانَه فی وجوم
ولکنّه أبداً .. حالِم
و فی قلبه یقظاتُ النجوم
فقیرٌ .. فوجهٌ کأنی به
دُخانٌ تکثفَّ ثمّ التَحم
و عینانِ فیه کَأرجُوحََتین
مثقَّلتینِ بریحِ الألَم
وأنفٌ تحدّر ثم ارتمی
فبانَ کمقبرهٍ لم تتم
و مِن نَختِها شفه ضَخمَهٌ
بدائیهٌ قلّما تبتسم
وقامَته لَصِقت بالتراب
وان هزئت روحَه بالقمم
و قالوا : أحبّ
ور دَّدت الألسن الساخرات :
أحبّ .. أحبّ
( الاعمال الشعریه ، ص ۱۶ – ۱۷ )
یعنی : فقیر هستم و زشت
به رنگ زمستان و به رنگ ابرها
که راه می روم و دیگران او را به استهزا می گیرند
و حتی غم و اندوه نیز او را مسخره می کنند
اما او به آینده چشم دوخته است و
در قلبش برق ستارگان است
او فقیر است گویی دودی انبوه است

إننی أسکنتُ جیفهَ ذِلتی لحَدا
و اضمُم یَدَیکَ إلی یَدَیَّ
نشیدُ معاًٌ صَرحَ المجته بیتا شیدا ( اغانی افریقیا ، ص ۴۱ – ۴۳ )
یعنی : اکنون چهره من سیاه و چهره تو سفید است و مرا برده ناامیدی و انسانیتم را لگد مال نمودی و معنویتم را تحقیر کردی و مرا در غل و زنجیر قرار دادی و از تاکستانم شراب نوشیدی و کاشته ام را خوردی و کینه را برایم باقی گذاشتی و آنچه که دستهایم ریسیده بود را پوشیدی ، اما بر تن من عذاب و شکنجه کردی و در بهشت هایی که دستانم صخره های سخت آن را تراشیده بود ساکن گشتی ، اما بدان که احساساتم برافروخته شده است و آرام نمی گیرد و تا کی خواهی مرا از حقوقم محروم گردانی ؟ زیرا من بیدار می شوم و این تبر من است که قبرها را ویران می سازد و زندگی از من می خواهد که آتشی باشم و من لاشه ذلتم را در گور نهادم. پس باید دست در دست هم دهیم و با یکدیگر کاخ محبت را بنا نهیم.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۵ – ۷ – دعوت به دوری از خواری و ذلت
فیتوری از جمله شخصیتها و شاعرانی است که همواره مردم را به مبارزه علیه ظلم و ستـم سوق
داده و آنها را به برخورداری از روحیه آزادگی و استکبار ستیزی تشویق می کند ، وی در بخشی از دیوان خود چنین می گوید :
وَها أنا أشهد
أنَّ الزَّمانَ عَجیبٌ
وَ أعجَبَهُ أن هذِی الجموع
تغنّی و ترقُص فی قفصٍ مِن حدید !
و أشهَدُ
أنَّ الترابَ الذی عَجّنته الهَزیمه
کان جمیلاً
وأضحی قبیحاً
وَ أقبح من لونِه فی العیون
تألُّقُ تاجِ المِهانه
فَوقَ جِباه الرّجالِ العبید ( اغانی إفریقیا ، ص ۱۴۴ )
فیتوری با دعوت از مردم برای تن ندادن به خواری و ذلـت از آنان می خواهد که با ظلـم و ستم
جباران روزگار مبارزه نمایند. او می گوید :
من شاهدم که روزگار عجیب اسـت و تعـجب می کـنم کـه ایـن مـردم در قفـسی آهنیـن ترانه
می خوانند و می رقصند. و شاهدم که خاکی که شکست آن را عجین کرده است زیبا بود اما زشت شده است و زشت تر از آن در پیش چشم ها درخشش تاج ذلت و خواری بر سر مردان آن است که همچون بردگانند.
۵ – ۸ – میهن گرایی فیتوری
شعر میهنی و ملی را می توان شعری نامید که پیرامون وطن و مشکلات و مسائل مبتلا به مردم
آن سرزمین سروده می شود ابزار محبت و عشق به وطن و ملت و از احساسات مردم آن دیار سخن می راند. شاعران این دوره با بهره گرفتن از این نوع شعر رنگی عاطفی به آن بخشیده تا بتوانند اوج تأثیرگذاری را بر مردم داشته باشند.
شعر میهنی تصویری از درون مردم و بیان آرزوها و رؤیاهای آنـان است . شعـر وطنـی و ملـی به
شکل های مختلفی ظاهر می شود : آه و ناله برای وطن هنگامی که شاعر از وطن دور است ، احساس فخر و وابستگی به وطن و مردم ، احساس همدلی با مردم هنگامی که به گرفتاری دچار شنود ، دفاع از کرامت و ملیت هنگامی که به جهاد دعوت می شوند. ( ناصف ، ۲۰۰۲ م ، ص ۹ )
اما درباره اشعار میهنی فیتـوری شایـد نتـوان میـهن گـرایی او را در آغـاز تجربـه های شعـری
او میهن گرایی عمیق قلمداد نمود. او در آغاز چیزی جز احساس گمگشته ای نداشت و انتساب واقعی به وطن را درک نمی کرد. پدر بزرگ او زنگی و مادرش مصری و پدرش سودانی بود. علاوه بر اینها او بخش بزرگی از زندگی خود را در شهری بزرگ در سواحل دریای مدیترانه یعنی اسکندریه گذرانده بود و از کودکی صدای طبل در گوش او نواخته شده بود و رقص صوفیان را به چشم دیده بود. اما پوست سیاه او مانع ارتباط وی با ساکنان اسکندریه می گشت. او صفصافه^[۷] را چنین خطاب می کند :
وَ اَنتَ مِثلی فِی فرارِ نَفسِی
مِن صخب المَدِینَهِ المُثِیرِ
لکِنَنیِ أَقتاتُ بِانفِعالی
مِن زَحمَهِ المُجتَمِعِ الشَّرِیرِ ( الاعمال الشعریه ، ص ۵۳ )
یعنی گویی تو هم مانند من در فرار از خود هستی ، فرار از غوغای شهر
و من از ازدحام این جامعه شّر به ستوه آمده ام
فیتوری نهایتاً برای احساسات خود وطنی جز غربت و گمگشته ای و بی مکانی می یابـد. وطنـی
دور به نام آفریقا هرچند از مصر نیز که طی جنگ جهانی دوم دو سال از عمر خود را در آغاز سپری کرده بود غافل نبود.
در آغاز آفریقا راهی برای نجات شخصی او بود . آفریقا هم مانند او می خـواست از بغـض و کینـه
بیدار شود و از غل و زنجیرهایش رهایی یابد.
أِفرِیقِیا اِستَیقِظِی مِن ذاتِکَ المُظلِمَه
اِستَیقِظِی مِن نَفسِکَ القابعه
( همان ، ص ۵۷ )
آفریقا وطن دوردست فیتوری بود که هدف او گشت و او را با احساسات رنگ کرد و از خـلال آن
رهایی خود را می دید.
لِتَنتَفِض جثه تاریخنا
و لینتصب تمثال أحقادنا
آنَ لهذا الأسوَد المُنزَوِی
المُتواری عن عُیونِ السنَی
آنَ لَهُ أن یَتَحدَّی الوَری ( اغانی إفریقیا ، ص ۲۷ )
آری آفریقا برای فیتوری رؤیایی گشت که از زبان آفریقا و یا آفریقا به زبان او می گوید :
إِنَنِّی مَزَقتُ أکفانَ الدُّجَی
إِنَنِّی هدمت جُدلانَ الوَهَن
لم أَعُد مقبرهً تَحکی البلا
لم أَعُد ساقیهً تَبکِی الدَّمن

۳) Benedek I, Feldstein MM. 2009. Application of Pressure Sensitive Products. CRC Press, pp: 10-15.
۴) Bathen D. 2003. Separation and Purification. Elsevier Science, 33: 163-177.
۵) Bataille P. 1989. Determination of the Reactivity Parameters for the Copolymerization of Butyl Acrylate with Vinyl Acetate. Journal of Polymer Scienc. Polymer Chemistry, 27: 357-365.
۶) Bernard M. 1997. High performance composites. United States Patent, 8: 801-835.
۷) Board N. 2005. The Complete Technology Book on Synthetic Resins with Formulae & Processes. New Delhi: Niir Project Consultancy Services, p: 30.
۸) Brennen C. 1995. Cavitation and Bubble Dynamics. London: Oxford University Press, pp: 80-85.
۹) Breitbach M, Bathen D. 2001. Influence of Ultrasound on Adsorption Ultrasound Adsorption Processes. Ultrason. Sonochemical, 8: 277-283.
۱۰) Chang MC, Mao CL, Vargas R. 1996. Emulsion-Acrylic Pressure-Sensitive Adhesives Formed in Two Step Polymerization. United State Patent, 6: 491-505.
۱۱) Chmiel H, Schippert E. 1999. Technischer Einsatz elektrisch leiWihiger Adsorber. Seminar Industrielle Anwendungen Der Adsorptionstechnik. Haus der Technic, ۷۱: ۱۳۵۹–۱۳۶۱٫
۱۲) Czech Z, Arabczyk, Helminiak A, Kowalczyk A. 2013. Influence of Iron Carbide Filler in Carbon Matrix on the Adhesive Properties of Acrylic Pressure-Sensitive Adhesives. Science Direct, 40: 210-214.
۱۳) Czech Z, Kowalczyk A, Ortyl J, Swiderska J. 2013. Acrylic Pressure-Sensitive Adhesives Containing SiO₂ Nanoparticles. Journal of Chemical Technology. 15: 12-14.
۱۴) Czech Z, Wilpiszewska K, Tyliszczak B, Jiang X, Bai Y, Shao L. 2013. Biodegradable Self-Adhesive Tapes with Starch Carrier. Science Direct, 44: 195-199.
۱۵) Czech Z, Butwin A, Kabatc J. 2011. Photoreactive UV-Crosslinkable Presure-Sensitive Adhesives Containing Type-ΙΙ Photoinitiators. Science Direct, 47: 225-229.
۱۶) Czech Z, Kowalczyk A, Gasiorowska M, Soroka J, Kabatc J. 2011. Novel Pyridinium Derivatives as Very Efficient Photoinitiators for UV-Activated Synthesis of Acrylic Pressure-Sensitive Adhesives. Science Direct, 31: 634-638.
۱۷) Czech Z. 2004. Multifunctional Propyleneimines-New Generation of Crosslinkers for Solvent-Based Pressure-Sensitive Adhesives. Science Direct, 24: 503-511.
۱۸) Derbane MA, Besse V, Goff SL, Sadoun M, Pham TN. 2014. The effect of functional monomer chain spacer length on the bond strength of an experimental dental adhesive.International Journal of Adhesion and Adhesives, 55: 43-55.
۱۹) Dillard DA, Pocius. 2000. The Mechanism of Adhesion. Elsevier Science BV, p: 46.
۲۰) Donesco D, Fusulan I. 1991. Semicontinuos Emulsion Polymerization of Vinyl Acetate, Decomposition of the Initiator. Acta Polymerica. 42: 526-530.
۲۱) European Patent Application. 1995. Corning Incorporated Foundation. Available from: https://data.epo.org/publication-server/rest/v1.0/publication dates/19960710/patents/EP0684303NWA3/document.pdf.
۲۲) Entezari MH, Ghows N, Chamsaz M. 2005. Combination of Ultrasound and Discarded Tire Rubber: Removal of Cr (III) from Aqueous Solution. Journal of Physical Chemistry A, 109: 4638-4642.
۲۳) Entezari MH, Ghows N, Chamsaz M. 2006. Ultrasound Facilitates and Improves Removal of Cd (II) from Aqueous Solution by the Discarded Tire Rubber Journal of Hazardous Materials, 17: 878-883.
۲۴) Erbil H. 2000. Vinyl Acetate Emulsion Polymerization and Copolymerization with Acrylic Monomers. Washington DC: CRC Press, p: 290.
۲۵) Ernest F. 1998. Handbook of Adhesive Raw Materials. Eastman and Lawrence Fullhard, pp: 155-156.
۲۶) Fachinger M. 1997. Reinigung Losemittelhaltiger Abluftstrome. GIT-Verlag, Darmstadt.
۲۷) Finch CA. 1973. In: Polyvinyl Alcohol: Properties and Application. Finch CA (Eds). London: John Wiley sons, chap 9.
۲۸) Ghosh S, Krishnamurti N. 2000. Use of glycidyl methacrylate monomers for developing cross-linkable pressure sensitive adhesives. European Polymer Journal. 36:2125-2131.
۲۹) GmbH MZ. 2002. Product Information. Elosorb-System. Available from: http:// www.mw-zander.com.
۳۰) Harkins WD. 1950. General theory of mechanism of emulsion polymerization. Journal of Polymer Science, 5:217-251.
۳۱) Hielscher. 2014. Sonochemical Reaction and Synthesis. Available from: http://www.Hielscher.com/mill_01.html.
۳۲) Hielscher. 2014. Sonochemical Reaction and Synthesis. Available from: http://www.Hielscher.com/size_Reduction_silica_01.html.
۳۳) Hielscher. 2014. Sonochemical Reaction and Synthesis. Available from: http://www.Hielscher.com/sonochem_01.html.
۳۴) Houshmand Moayed S, Fatemi S, Pourmahdian S. 2007. Synthesis of a Latex with Bimodal Particle Size Distribution for Coating Application Using Acrylic Monomers. Science Direct, 60: 312-319.
۳۵) Jacobus G, Dehullu, Kruythoff D, Willemien G, Salomons, Veldhorst A. 1996. Pressure sensitive adhesives. United State Patent, 8: 664-674.
۳۶) Jian-Bing J, Xiang-Hong L, and Zhi-chao X. 2006. Effect of Ultrasound on Adsorption of Geniposide on Polymeric Resin. Ultrasonics Sonochemistry, 13: 463-470.
۳۷) Jovanovic R. 2005. Screening Experiments for Butyl Acrylate/Vinyl Acetate Pressure-Sensitive Adhesives. American Chemical Society, 44: 6668-6675.
۳۸) Kristensen JK, Hansoon I, and Mqrch KA. 1978. Journal of Physics D: Application of Physics, 11: 899.
۳۹) Kajtna J, Krajnc M. 2011. UV Crosslinkable Microsphere Pressure-Sensitive Adhesives Influence on Adhesive Properties. Science Direct, 31: 29-35.
۴۰) Kajtna J, Golob J, Krajnc M. 2009. The Effect of Polymer Molecular Weight and Crosslinking Reactions on the Adhesion Properties of Microsphere Water-Based Acrylic Pressure-Sensitive Adhesives. Science Direct, 29: 186-194.
۴۱) Kajtna J, Sebenik U. 2009. Microsphere Pressure-Sensitive Adhesives-Acrylic Polymer/Montmorillonite Clay Nanocomposite Materials. Science Direct, 29: 543-550.
۴۲) Kajtna J, Likozar B, Golob M, Krajnc. 2008. The Influence of the Polymerization of an Ethylacrylate/2-Ethyl Hexylacrylate Pressure-Sensitive Adhesive Suspension. Science Direct, 28: 382-390.
۴۳) Khan I, Poh B. 2011. Effect of Mulecular Weight and Testing Rate on Adhesion Property of Pressure-Sensitive Adhesives Prepared from Epoxidized Natural Rubber. Science Direct, 32: 2513-2519.
۴۴) Lazaridis N, Alexopoulos A, Kiparissides C. 2001. Semi-Batch Emulsion Copolymerization of Vinyl Acetate and Butyl Acrylate Using Oligomeric Nonionic Surfactants. Macromolecular Chemistry and Physics. 202: 2614-2622.
۴۵) Lee S, Park J, Park C, Kim H, Kim E, Woo H. 2013. Optical Properties and Adhesion Performance of Optically Clear Acrylic Pressure-Sensitive Adhesives Using Chelate Metal Acetylacetonate. Science Direct. 47: 21-25.
۴۶) Lewandowski D. 2010. Reclosable container lid having a cover member. United State Patent, 12: 446-454.
۴۷) Lewandowski K. 2007. Pressure-sensitive adhesive containing silica nanoparticles. United State Patent, 11: 276-290.

هم تصور و هم فعل . مانند عواطف دینی ، اخلاقی و اجتماعی ، این عواطف خالی از تصوری روشن یا مبهم ، همراه با فعلی محدود یا نا محدود نیستند .
بعضی دیگر عاطفه را به معنی لذت و الم ، غریزه حفظ بقاء ، حس همدردی ، دوستی ، بزرگی خواهی ، فروتنی ، میل جنسی ، تمایلات اخلاقی ، اجتماعی ، دینی ، زیبایی و تعقلی به کار می برند . ( صلیبا ، صانعی ، ۱۳۶۶، ص۴۵۴)
تربیت :
تربیت در لغت به معنای پروردن ، پرورراندن و آداب و اخلاق را به کسی آموختن است . ( معین ، ۱۳۸۱ ، ص ۲۸۳)
واژه تربیت از باب تفعیل در ریشه (( رَبَوَ )) است . ( ابن منظور ، ۱۴۱۶ ، ج۱ ، ص۴۰۱ ) که این ریشه زیادت و فزونی پرورش است . ( ابن فارس ، ۱۴۰۴ ، ج۲ ، ص۴۸۳)
از نظر استاد مطهری ، تربیت دلالت می کند بر پرورش دادن استعدادهای انسانی که شامل پرورش جسم نیز می شود . تربیت نیز شامل ایجاد امکانات نفسانی موافق با مقتضای علم وحکمت است . ( مطهری ، ۱۳۸۴ ، ص ۵۵ )
تربیت را به معنای پرورش ، پرورانیدن ، بار آوردن ، آموزش ، تغییر رفتار ، جامعه پذیری ، ایجاد آمادگی ، تشکیل ذهن ، پرورش قوای ذهنی ، تزکیه ، تأدیب ، کار آموزی و … آورده اند . ( ملکی ، ۱۳۹۰، ص۳ )
اخلاق :
( جمع خلق ) در لغت به معنی خلق ، خوی ها ، طبیعت باطنی و سرشت درونی است . ( معین ، ۱۳۸۱ ، ص ۶۸ )
اخلاق صفت و کیفیت نفسانی ، ملکات نفسانی انسان که در زشت و زیبایی رفتار او نقش مهمی ایفا می کند جمله ای از رسول اکرم (ص) وجود دارد که بیان کننده همین اصل می باشد . (( بُعِثتُ لِاُتَمِمُ مَکارمُ الاخلاق)) ((من مبعوث شده ام برای تکمیل و تتمم خلق های فاضله ،یعنی صفات اکتسابی را که بشر برای سعادت خودش لازم دارد تکمیل کنم و به او ارزانی بدارم )). ( مطهری ، ۱۳۸۳ ، ص۲۳۰)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

اخلاق به دسته ای از صفات انسانی گفته می شود که در نفس انسان ، راسخ و پایدار است و شخصی که چنین صفت ی دارد ، کارهای مطابق و متناسب با این صفت را بدون تأمل و تفک انجام می دهد . ( فایضی ، آشتیانی ، ۱۳۷۶ ، ص ۱۷۵)
اخلاق ، ملکه ای است که در نفس انسان پدیدار می شود و موجب می گردد که افعال نفس ، با سهولت و بدون نیاز به فکر و تروّی از آن صادر می شوند . ( باقری ، ۱۳۷۷ ، ص ۲۲ )
تربیت اخلاقی :
به کار گیری و پرورش استعدادهای درونی انسان در جهت رشد و تثبیت صفات پسندیده اخلاقی ، شکوفا کردن ظرفیت های اخلاقی به منظور انجام رفتارهای پسندیده اخلاقی و دوری از رذایل اخلاقی است ، به گونه ای که این ویژگی ها برای انسان به صورت ملکه در آید . ( حاجی باباییان امیری ، ۱۳۸۸، ص ۲۲ )
« تربیت اخلاقی عبارت است از شناخت صفات خدای تعالی و تلاش برای کسب فضایل اخلاقی و دوری از رذایل اخلاقی جهت رسیدن به رضایت الهی » ( طباطبایی به نقل : بوستانی ، ۱۳۸۰، ص ۱۰۱) .
فصل دوم
مبانی نظری و پیشینه تحقیق
۲-۱- مقدمه
واژه ها در گستره تاریخ علوم دستخوش تغییر و تحول می شوند . یک واژه در زمان های مختلف و علوم متفاوت دارای معانی متعددی می شود . علم منطق توصیه می کند ، در هر موضوع علمی به منظور روشن شدن محل بحث به عنوان مبادی تصّوری موضوع نخست ، واژه های به کار رفته در موضوع بحث تعریف شود . فایده مهم این کار تحریر محل بحث و پیشگیری از برداشت های نادرست خوانندگان در اثر معانی متعدد واژه هاست . از این رو فصل حاضر که شامل دو بخش است، بخش اول این فصل( مبانی نظری ) ، به تعریف و بیان ماهیت مفاهیم مورد بحث می پردازد تا نهایتاً بستر مناسبی برای آغاز بخش های بعدی فراهم گردد. بدین منظور ابتدا به مفهوم عقل، پرداخته شده است و آن گاه اهمیت عقل ، واژه های مترادف و متضاد عقل، عقل در قرآن، ادراکات عقلی، اقسام عقل ، مورد بحث قرار گرفته است و سپس تعاریفی از مفهوم عاطفه، معنای اصطلاحی عاطفه ، عاطفه در قرآن، تقسیم بندی عواطف ،حالات عاطفی ، نقش عواطف در زندگی، تقابل بین عقل و احساس، عاطفه از دیدگاه اسلام ،دیدگاه متفکّران اسلامی در دو بخش عقل گرایان و عاطفه گرایان ، دیدگاه فلاسفه اسلامی نیز در دو بخش عقل گرایان و عاطفه گرایان ، مفهوم تربیت ، اخلاق ، تربیت اخلاقی ، رابطه تربیت و اخلاق ، اهمیت تربیت اخلاقی و جایگاه عقل و عاطفه در تربیت اخلاقی ارائه گردیده است . و نهایتاً بخش پایانی فصل نیز به پیشینه ی تحقیقات در داخل کشور در سه حوزه پایان نامه ها ، مقالات و کتب نگارشته شده در این زمینه ، پایان می پذیرد.
الف) بخش اول : مبانی نظری
۲-۲- مفهوم عقل
در کتاب های معروف لغت عرب ، واژه ی عقل در معانی قلب ، تمیز ، تأمّل ، قلعه و حصن ، دیه ، قوّه و استعدادی که با آن آگاهی و علم تحقق می یابد ، ذکر شده است . ( احمدبن فارس ، ۱۴۰۴ق ، ج ۴، صص ۷۱-۷۰) . به علاوه عقل به عنوان وسیله ی تفکّر و استدلال و ترکیب تصوّرات و تصدیقات آمده است . عقل
در زبان عربی از حیث مفهوم ، با عِقال تناسب دارد . ( فراهیدی ، ۱۴۱۴ ق ، ج۹، ص۲۵۳). و عِقال به معنای زانو بندِ شتر ( ابن منظور ، ۱۴۱۶ ق، ج ۹، ص۳۲۷). بندی است که به وسیله ی آن شتر سرکش بسته و طغیانگری اش مهار می شود ، و از این جهت عقل نامیده شده است که سر کشی غرایز و هوس ها بند می نهد و زانوی غضب و شهوت سرکش را می بنددو عِقال می کند ( جوادی آملی ، ۱۳۷۰، ص ۷۰) . راغب در المفردات می نویسد : « اصل عقل ، امساک و نگهداری وضع چیزی است و به دو چیز گفته می می شود : اوّل ، به قوّه ای که آماده قبول دانش است که اگر انسان نداشته باشد ، تکلیف از او ساقط است . دوم ، به عملی که انسان به وسیله این قوّه کسب می کند و این همان چیزی است که قرآن کافران را به خاطر تعقّل نکردن ، مذمّت کرده است» ( مرزوقی و صفری ، ۱۳۸۶) . معنای واژه عقل به اختصار چنین است :
« نیروی تشخیص و باز شناخت حق از باطل در قلمرو شناخت های نظری ، و خیر از شر در قلمرو شناخت های عملی ، و بازدارنده از سیئات و سوق دهنده به حسنات » ( بهشتی ، ۱۳۸۹، ص ۸۹).در قرآن کریم واژه عقل به کار نرفته است ولی مشتقّات فعلی آن فراوان به کار رفته است . چنان که در قرآن فعل « تَعقِلون »۳ مرتبه ، فعل « یَعقِلون »۲ مرتبه ، فعل « یَعقِلُ » ۱ مرتبه ، فعل « نَعقِلُ »۱ مرتبه و بالاخره فعل « عَقَلوه » نیز ۱ مرتبه ، به کار رفته است . در مجموع مشتقّات فعلی عقل ، ۴۹ مرتبه در قرآن به کار رفته است . علّامه طباطبایی درباره علّت به کار نرفتن واژه “عقل” در قرآن فرموده: « گویا لفظ عقل به معنای معروف امروزی از اسم های مستحدث بالغلبه است به همین دلیل در قرآن به شکل اسمی استعمال نشده است ». ( رفیعی ، ۱۳۸۵) در المنجد ، عقل به معنای « درک » آمده است و عقل به عنوان نور رحمانی در نظر گرفته شده است که نفس با آن اموری را درک می کند که با حواس ادراک نمی کند ( المنجد ، ص۵۲، به نقل از مرزوقی و صفری ، ۱۳۸۶).فیروز آبادی در قاموس المحیط می گوید : عقل نوری روحانی است که به وسیله آن نفس انسان ، علوم ضروری و نظری را به دست می آورد ( فیروز آبادی ، ۱۹۹۱ م ، ص ۹۵۲۰؛ به نقل از ناصح و ساکی ، ۱۳۸۷) .علّامه مجلسی در بحار الانوار ( جلد ۱) در بیان معانی اصطلاحی عقل می نویسد ، عقل در اصطلاح به امور زیر اطلاق می گردد : عقل عبارت است از قوّه ادراک خیر و شر و سبب تمییز بین
آن دو ، و به وسیله عقل می توان اسباب امور را شناخت و به آنها معرفت پیدا کرد و هم چنین به چیزهایی که به عقل منجر می شود و یا از دستیابی به عقل مانع می شود ، معرفت یافت و عقل بدین معنا ملاک تکلیف و ثواب و عقاب است .عقل قوّه ای است که مردم آن را برای نظم دادن به امور زندگانی خویش به کار می برند . پس اگر موافق قانون شرع بوده و شارع آن را نیکو شمرده باشد ، « عقل معاش » نامیده می شود ؛ امّا اگر در امر باطل و حیله ای فاسد به کار رود ، شرع مقدّس آن را « شیطنت» می نامد .
« عقل » ملکه و حالتی است در نفس که انسان را به سوی انتخاب خیر و نفع دعوت می کند و از بدی ها و مضرّات به دور می دارد و به وسیله عقل ، نفس تقویت می شود برای دوری کردن اسباب شهوت و غضب و وسوسه های شیطانی .
عقل ، جوهری است مجرد و قدیم که ماده و مادی نیست ؛ یعنی ذاتاً و فعلاً مجرد است و هر چه مجرد است ، حدوث زمانی ندارد .
عقل ، نفس ناطقه انسانی است که به وسیله آن آدمی از سایر حیوانات متمایز می شود . عقل، مراتب استعداد نفس است ، برای تحصیل نظریات و نزدیک یا دور شدن از آن ها( مجلسی ، ترجمه رجب زاده ، ۱۳۶۲، ص۱۰۰).
۲-۲-۱- اهمّیّت عقل
اهمّیّت عقل بر کسی پوشیده نیست ، چرا که به واسطه ی این گوهر گرانبهای عقل است که آدمی مفتخر به مدال ” لَقَد کَرَّمنا ” و ” فَضَّلنا ” شده و معارف الهی و علوم بشری و اتم شناسی و اخترشناسی و … تحصیل می شود ، آدمی با ابزار عقل ، سعادت دنیا و آخرت را اختیار کرده و حق و باطل و زشت و زیبا ، درست و نادرست را می سنجد . اسلام بیش از همه مکتب ها و نظام های فکری روی عقل و خرد و عاقلانه عمل کردن ، اصرار می ورزد و تأکید روی مشاهده ، اندیشیدن و تفکّر اهمّیّت جنبه عقلانی را در این مکتب روشن می سازد ( ساعی ، ۱۳۷۹، ص۴۷). تکیه بر عقل و تأیید وجهه عقلانی از ویژگی های تربیت اسلامی است و مسلمان باید اصول و مبانی اعتقادات خود را از طریق عقل بپذیرد . دین مبین اسلام نظامی پویا است
و یکی از دلایل پویایی آن ، این است که با صراحت از پیروان خود می خواهد که در پذیرش مبانی مکتب به تقلید و پیروی کور کورانه تسلیم نشوند و اندیشه و عقل را به کار گیرند . بر همین اساس اسلام اهمّیّت عقل را در زمینه های مختلف مورد تأیید قرار می دهد . ( همان ، ۱۳۷۹، ص ۵۸). دین تکیه گاه ، مطمئنی برای عقل می باشد ، و جلوی انحرافات عقل را می گیرد و آن را در راه خیر و صلاح افراد جامعه انسانی سوق می دهد ، عقل و ایمان در کنار هم حکم دو بال را دارند که در مسیر تکامل انسان او را مدد می کنند ( فایضی و آشتیانی ، ۱۳۷۶، صص۸۸-۸۷)
آن چه از علّامه طباطبایی ( ره ) درباره اهمّیّت و ضرورت طریق عقلی در مقایسه با دیگر طرق شناخت دین بیان شده بسیار فراوان است که در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم :
۱ – رشد، پویایی استحکام و پیشرفت حیات انسانی بر اسا س بهره مندی از فکر صحیح تعیین می شود ؛
۲ – سعادت انسان از طریف تعقل بدست می آید ؛
۳ – با نظر به حیات انسانی در این جهان طریق عقل در مقایسه باکشف و وحی از عمومیت و اهمّیّت بیشتری برخوردار است ؛
۴ – کرامت و شرافتی بالاتر از درک حقایق معارف دینی برای انسان وجود ندارد ؛
۵ – تلقی عامیانه از معارف دینی و جلوگیری از بحث آزاد عامل انحطاط و عقب ماندگی جامعه اسلامی بعد از رسول خدا (ص) بوده است ؛
۶- بررسی تعلیمات دینی از مجرای تعقل و استدلال آزاد ، حیات و تازگی آنرا در همه زمانها حفظ خواهد کرد؛
۷- نفی طریق عقلی ، نفی یک امر فطری و غریزی است و دینی که پایه و اساس آن بر فطرت است بر خلاف فطرت فرمان نمی دهد( نوذری ، ۱۳۷۹).
عقل از دیدگاه غزالی دارای یک سلسله وظایف ادراکی و اخلاقی است که عبارتند از :
۱ – عقل میزان و ابزار سنجش الهی در روی زمین است؛
۲ – عقل می تواند معقولات را درک کند؛
۳ – عقل بر اشتباهات و لغزش های حس قضاوت و داوری می کند ؛
۴- عقل تصوّر و نارسائی های حس را جبران می کند (طباطبایی، سید محمد حسین ، ۱۳۶۷،ج۲،ص۲۷؛ به نقل از میر شاه جعفری ، ۱۳۷۶).
در روایات به مسأله عقل و خرد توجه و عنایت خاصّى شده به حدى که آن را یکى از دو حجت و دلیل براى انسان معرفى نموده‏اند . امام کاظم‏علیه السلام مى‏فرماید: « ان للَّه على الناس حجّتین حجّه ظاهره و حجّه باطنه و اما الظاهره فالرسل و الانبیاء و الائمه و اما الباطنه فالعقول» ( کلینی ، ترجمه مصطفوی ، ۱۳۶۹، ص ۱۹) .
درکتاب غرر الحکم بیش از ۲۳۰ حدیث از فضیلت و عظمت عقل سخن به میان آمده‏است حضرت على‏علیه السلام تعبیرات مختلف و شیوایى در اهمیت و ارزش عقل بیان مى‏دارد از جمله:
۱. «الانسان بعقله» معیار انسانیت به عقل است.
۲. «کمال الانسان العقل» کمال انسانیت به عقل است.
۳. «افضل النعم العقل» برترین نعمت‏ها عقل است.

این عبارت نشان دهنده آن است که قالیبافی در این زمان عمومیت داشته و در زندگی روزمره جایگاه خود را یافته و از ملزومات زندگی به شمار می‌آمده است.
گرچه از دوران ساسانیان نمونه مشخصی موجود نیست، اما آن چنان که از قراین پیدا است، فرش ایران در دوران ساسانی، از شهرت و اعتبار جهانی برخوردار بوده است. چنان‌ که سالنامه چینی سوئی سو (sui-su) در این دوران از فرش پشمی ایران به عنوان کالای وارداتی به چین نام می‌برد. در ادبیات فارسی نیز، بارها فرش معروف “بهارستان” متعلق به خسروپرویز پادشاه ساسانی یاد شده است. اوصافی که از فرش بزرگ بهارستان آمده است، نشانه‌هایی از توان و برتری هنرمندان ایرانی و پیشتازی آنان در هنر فرش بافی است.
با ظهور دین اسلام و فروپاشی نظام پرشکوه ساسانیان، هنر فرشبافی که پیشتر توسط اشراف حمایت می‌شد دچار رکود شد و در پی آن ظهور سلسله‌های مختلف و عدم ثبات سیاسی در قلمرو پهناور ایران، توان رشد و نمورا از آن بازستاند. به ویژه آن که اعراب به تجملات زندگی توجهی نداشتند، و کاخهای رفیع برای در میان گرفتن آنان که به زندگی در صحرا و بیابان و آسمان پرستاره و چادرهای حصیری خو گرفته بودند، توان فرسا می‌نمود، و به منظور مبارزه با شرک و بت‌پرستی نقش پردازی از انسان و حیوان را مکروه می‌دانست.

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با پراکنده شدن هنرمندان در شهرهای دور و نزدیک، هنر فرشبافی بی‌نمودی آشکار، به بقای خود ادامه داد، اما این روند دیری نپایید و خلفای بین‌امیه و بنی‌عباس برخلاف خلفای گذشته، در تقلید از شاهان گذشته، به این هنر توجه کردند و موجبات شکوفایی این هنر را پدید آوردند. ذکر دویست خانه قالی در تاریخ بیهقی متعلق به نیمه اول قرن پنجم هجری در شرح هدایای ارسالی از خراسان توسط علی‌بن عیسی برای هارون الرشید، خود گواهی براین نکته است و اخبار و شواهدی که مورخان و جغرافی نگاران اسلامی از این و آن در کتب خود درج کرده‌اند، خود دلیل غیر قابل انکاری از وجود فرهنگ پیشرفته قالیبافی ایران است.
مولف «حدودالعالم» که در تاریخ ۸۱۲ م آن را به رشته تحریر درآورده به قالیبافی فارس اشارت دارد، و یک قرن بعد مقدسی به وجود قالیهای سجاده‌ای در اراضی مرتفع قائنات، اعتراف می‌کند.
یاقوت حموی (۱۱۷۹ میلادی، قرن ششم هجری) از وجود قالیبافی آذربایجان خبر می‌دهد، و ابن‌بطوطه جهانگرد عرب (۱۳۰۴ ـ ۱۳۷۸میلادی) در راه خود از خورموسی در خلیج فارس به اصفهان، هنگام بازدید از ایذه در منطقه بختیاری از فرش سبز رنگی از در جلو وی گسترانیدند یاد می‌کند.
ادبیات فارسی نیز از این نشانه‌ها خالی نیست. خاقانی شروانی شهرت قالیهای مرندی را در قرن ششم چنین بازگو می‌کند:
چون مرا سندس است و استبرق شاید ارقالی مرندی نیست
یورش قوم مغول آنچه را که دستاورد پادشاهان گذشته بود، نابود ساخت. آنان مردانی جنگجو بودند که دنیا را برپشت اسبانشان فتح کرده بودند و در مصافشان با دشمنان، زنانشان را همراه نمی‌بردند، و قالی که زاده دستان هنرمند زنان است، با حمله آنان، نه تنها به ایران راه پیدا نکرد، بلکه باعث شد تا کارگاههای کوچک بافت قالی نیز ازبین رفته و طراحان و نقاشان به نقاط دوردست و روستاهای دور افتاده بگریزند.
مغولها گرچه سرزمین ایران را فتح کردند، اما به سرعت مقهور فرهنگ غنی ایرانیان شده و به آن تن دادند. جانشینان مغولان با برخورداری از این فرهنگ، رفته‌رفته به ترمیم خرابیها همت گماشتند و هنرمندان را بزرگ داشته اکرام کردند و موجبات پیشرفته زمینه‌های هنری را فراهم آوردند. در اخبار آمده است که غازان خان اولین ایلخانی بود که به دین اسلام گروید و فرشهایی برای آرامگاه خالد ابن ولید سردار صدر اسلام به دمشق گسیل داشت. وی برای تزیین صحن کاخهای خود نیز قالیهایی از خطه فارس را فراهم آورد.
جانشینان تیموریان برخلاف اعقابشان افرادی هنر دوست و هنرپرور بودند و بعضی‌شان در برخی از رشته‌های هنر دست داشتند. آنان با بزرگداشت نقاشان و هنرمندانی چون بهزاد هراتی و ایجاد کانونهای هنری در اعتلای این هنر گامهای موثری برداشتند. نقاشیهایی که از دوره تیموری باقی مانده نشان دهنده علاقه شاهان تیموری به هنر فرشبافی است.
دوران صفوی عصر درخشان و پرشکوه احیای هنر در تمام زمینه‌هاست. نمونه‌های ارزنده موجود در موزه‌های مشهور جهان همچون قالی مشهور اردبیل که جهت مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی جد بزرگ صفویان بافته شده و اکنون در موزه ویکتوریا و آلبرت نگهداری می‌شود، حاصل کارگاههای قالیبافی شاهی در این دوران بوده‌اند. حمایت شاهان صفوی و ابراز علاقه آنان به این حرفه سبب شد تا صنعت فرشبافی از درجه یک پیشه و حرفه روستایی تا مقام یکی از هنرهای زیبا ارتقا یابد. شاه عباس در این مهم سهم به سزایی داشت، زیرا وی با تاسیس کارگاه قالیبافی در جوار کاخهای سلطنتی خود بین چهل ستون تا میدان شاه، بافندگان را مستقیماً زیر نظر داشت تا از کیفیت بافت و ظرافت آنها مطمئن شود. یادداشتهای گردشگرانی چون تاورنیه، شاردن و رابرت شرلی تاییدی براین گفتار است.
ایجاد روابط تجاری با کشورهای اروپایی و ورود جهانگردان، گردشگران و سفرا به ایران، زمینه گسترش روابط فرهنگی، تجاری را با دیگر کشورها فراهم ساخت و استقبال از قالیهای نفیس ایرانی در اروپا براهمیت دستبافته ها و رونق سفارشها افزود.
از این زمان کاشان به واسطه مرغوبیت و ظرافت قالیهای تولیدی خود پذیرای سفارشات بسیار شد و تولید فرشهای زربفت که حاصل بافت با نخهای طلا و نقره بود، بنا به سفارش دربار لهستان بر رونق آن شهر افزود. این فرشها که بعدها به فرشهای لهستانی یا پولونزی Polonaisa معروف شدند، یادگارهای این دورانند و اکنون مایه فخر و مباهات موزه‌های مالک آنند.
شاه عباس با گردآوردن بهترین نقاشان و طراحان و بافندگان از سراسر کشور و تجمع آنها در کارگاه‌های سلطنتی، شاهکارهای بی‌مانندی را در هنر فرشبافی سبب شد و نقشهای قالی با الهام از نقوش نگارگری و تذهیب توسط هنرمندان دگرگون شد. با انقراض صفویان افول هنر فرشبافی نیز آغاز شد. تاخت و تاز افغانها در ایران، همه چیز را به ناگهان از بین برد و خاطره دردناک حمله مغولان را در اذهان همگان زنده کرد.
نادرشاه جهت حفظ انسجام و یک پارچگی کشور فرصت آن را نیافت تا به مسایل هنری بپردازد اما دوباره و رفته رفته با حفظ امنیت و آرامش ایجاد شده در سایه شجاعت و دلاوری ایرانیان، هنری که در خفا به حیاتش ادامه می‌داد در دوره زندیه اعتبار بیشتری یافت و مورد توجه فرمانروایان قرار گرفت.
در دوره قاجاریه نیز با رونق بازارهای اروپا که از دوره صفویه آغاز شده بود و در طی قرون متمادی افت و خیز فراوانی را پشت سر نهاده بود، سیر عادی خود را در پیش گرفت. بازرگانان تبریزی به تاسیس کارگاههای فراوان قالیبافی نه تنها در تبریز بلکه در کرمان، مشهد، کاشان و سایر شهرهای ایران همت گماشته و قالیهای بافته شده از طریق استانبول به اروپا راه می‌یافتند.
با رونق روزافزون بازار فرش ایران بازرگانان خارجی خود به فکر سرمایه گذاری در ایران افتادند و با ایجاد کارگاههای بافت قالی در شهرهایی مانند کاشان، اراک و کرمان، هدایت این هنر و صنعت را به عهده گرفتند.
اکنون نیز فرش دستباف ایران در گذر سالها و قرنها و بلکه هزاره‌ها با تکیه بر اصالتهای گذشته، هنرمندی ایرانیان، خلاقیت تولید کنندگان و پیشینه پر افتخار خود همچنان راه کمال را می‌پیماید و در تمامی کره خاک شهرتی بی مانند دارد (پرتال فرش ایران: ۱۳۹۱).
۲ – ۳۸ سابقه تحقیقات
۲ – ۳۸ – ۱ پیشینه داخلی:
سلطانی‌نیا، حسین،۱۳۷۲ در تحقیق خود با عنوان: بررسی نقش تعاونی‌ها در تولید و صادرات فرش دستباف ایران به این موارد اشاره کرده است که: ۱٫ تورم فزاینده قیمت تمام شده قالی ایران نسبت به کشورهای رقیب در سطح جهانی ۲٫ غیرانسانی بودن روابط و شرایط کار و تولید دراین صنعت ۳٫ وجود نظام واسطه‌گری و دلالی در مراحل مختلف تولید و تجارت فرش ۴٫ بی‌توجهی به قوانین کار و بیمه‌های اجتماعی و عدم رعایت بهداشت محیط کار در این صنعت و غیر استاندارد بودن برخی مواد و ابزارآلات قالیبافی ۵٫ فقدان برنامه‌ریزی و استراتژی مشخص جهت توسعه تولید و صادرات فرش دستباف ایران و گسترش بازارهای جهانی.
عباسی، زهره، ۱۳۸۶: در تحقیق خود با عنوان “مروری بر مدلهای پیاده سازی مدیریت دانش در سازمانها” به این نتیجه دست یاقته است که: فناوریهای جدید به سازمانها این امکان را می‌دهند تا سیستم‌های مدیریت دانش را به منظور ذخیره و اشاعه اطلاعات ساختار نیافته مورد استفاده قرار دهند. امروزه علاقه‌مندی فزاینده‌ای به حوزه مدیریت دانش در سازمانها و محافل علمی وجود دارد. به دلیل نوظهور بودن این مساله، کمبود دسته بندی استاندارد و مشخص در رابطه با مدل‌های پیاده سازی مدیریت دانش در منابع پژوهشی و سازمانی احساس می‌شود.
محمدی، فاتح، ۱۳۸۹، در تحقیق خود در مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی تحت عنوان “شناسایی عوامل کلیدی توفیق سیستم مدیریت دانش در دانشکده‌ها و مراکز آموزش عالی مدیریت تهران” انجام داده است هفت عامل زیرساختی و اساسی را شناسایی کرده «‌آموزش عالی مدیریت تهران است که عبارتند از: ۱- جهت گیری استراتژیک دانای محور؛ ۲- فرهنگ مشارکتی؛ ۳- ارزیابی و انتقال دانش؛ ۴- زیرساخت سیستم های اطلاعاتی؛ ۵- توسعه منابع انسانی؛ ۶- الگوگیری؛ ۷- درگیری افراد.
نجف بیگی، رضا، ۱۳۹۰: در تحقیق خود با عنوان ” طراحی الگوی زیرساختی مورد نیاز به منظور پیاده‌سازی مدیریت دانش در سازمان” به این نتیجه رسیده است که: فرهنگ سازمانی با محوریت: فرهنگ یادگیری، اعتماد و همکاری، ساختار سازمانی حول: عدم تمرکز و رسمیت، همچنین حمایت فناوری اطلاعات و انگیزش کارکنان مهمترین زیرساخت‌های مورد نیاز پیاده‌سازی مدیریت دانش در سطح سازمان‌های دولتی مورد مطالعه محسوب می‌گردند.
ابطحی، ۱۳۸۶، در خصوص اثربخشی مدیریت دانش در سازمان‌های دولتی ایران انجام شده است که یافته‌های محققین با به کارگیری تکنیک دلفی و رویکرد پژوهشی این بوده که عوامل سازمانی شامل فرهنگ دانش آفرین، رهبری دانش، منابع دانش، درگاههای دانش، ساختار دانش محور، فرایندهای دانش محور و عوامل محیطی (عوامل سیاسی، فرهنگی، تکنولوژی) و شهروندان بر اثربخشی مدیریت دانش مؤثر است.
فلاطونی، عبدالعلی ۱۳۷۲ در تحقیق خود با عنوان نقش برنامه‌ریزی در توسعه صادرات فرش ایران به این نتیجه رسیده است که: برنامه‌ریزی فرش دستباف ایران در سطح کلان مطرح می‌شود. نکته عمده در تعاریف آن است که بازاریابی شامل بخش عمده‌ای از فعالیتهای بازرگانی یعنی: برنامه‌ریزی، مدیریت، تولید، تبلیغات و مصرف می‌باشد. هدف برنامه‌ریزی بازاریابی در کوتاه مدت انطباق نیازهای خریداران نهائی با کالاهای موجود و در بلند مدت تطبیق کالاها با خواستهای مصرف کنندگان است. توسعه و ادامه صادرات فرش ایران مستلزم تداوم روابط مصرف کنندگان در بازارهای بین‌المللی با تولید کنندگان است و لازمه این تداوم، انطباق فرش ایران با سلیقه و نیازهای مصرف کنندگان است. برنامه توسعه صادرات فرش ایران مجموعه‌ای از برنامه‌های بازاریابی، تبلیغات و تولید است. اجرای برنامه توسعه صادرات فرش نیازمند به وسایل و ابزار خاص می‌باشد و از آنجا که تاکنون سازمانی بعنوان مسئول اجرائی صنعت فرش دستباف تاسیس نشده است، اولین قدم جهت اجرای برنامه‌های توسعه صادرات فرش ایجاد سازمانی بعنوان متولی امور این صنعت و رشد و گسترش تعاونیهای تولید و بازاریابی است.
اعلمی‌بیات، محمد ۱۳۷۶ در تحقیق خود با عنوان بررسی و تعیین مهمترین عوامل مؤثر بر رکود صادرات فرش دستباف ایران به این نتیجه رسیده است که: صادرات فرش دستباف کشور سالها بود که در مسیری صعودی به پیش می‌رفت و در سال ۱۳۷۳ به اوج خود، رقم دو میلیارد دلار رسید، در حالی که این رقم نسبت به سال ۱۳۷۲ بیش از ۶۰ درصد افزایش نشان می‌دهد، لیکن در سال ۱۳۷۴ به یکباره سقوط کرد و به رقم ۹۱۹/۵ میلیون دلار رسید که بیش از ۵۰ درصد کاهش نشان می‌دهد. ضمن اینکه در سال ۱۳۷۵ وضع بهتر نشده و در حد ۶۰۲ میلیون دلار، صادرات فرش دستباف کشور بوده است. به هر صورت، تحقیق حاضر از جمله تحقیقاتی است که این موارد را مورد بررسی قرار می‌دهد و دست آخر در صدد آن است که راه‌حلهایی را برای افزایش صادرات فرش دستباف کشور ارائه نماید. موضوعی که برای این پروژه تحقیقی انتخاب شده، “تعیین مهمترین عوامل موثر بر صادرات فرش دستباف ایران طی سالهای ۱۳۷۵-۱۳۷۲” می‌باشد. بنابراین سعی ما در این پروژه، ارائه فهرستی از عوامل احتمالی است که می‌توانسته بر رکود مؤثر باشد. سپس آزمون آنها می‌باشد. طیف زمانی برای این موضوع چهار سال (۱۳۷۵-۱۳۷۲) در نظر گرفته شده تا اینکه مبنایی برای مقایسه وضعیت قبل و بعد بحران باشد.
بریم‌نژاد، ولی ۱۳۷۸ در تحقیق خود با نام تحلیل اقتصادی عوامل موثر بر صادرات فرش در ایران به این نتیجه رسید که: نتایج حاصله از تخمین معادلات تقاضا نشان داد که کشش تقاضای قیمتی صادرات برای این کشورها پائین می‌باشد. نتایج همچنین نشان‌دهندهء اثر مستقیم درآمد ناخالص ملی، نرخ ارز واقعی و تولید جهانی به غیر از ایران و اثر غیرمستقیم شاخص قیمت کالاهای داخلی بر میزان تقاضای صادرات ایران می‌باشد. نتایج حاصل از تخمین معادله عرضه بیانگر کشش‌پذیر بودن قیمت عرضه صادرات می‌باشد که نشان می‌دهد، اگر ایران صادرات خود را به صادرات مستقیم تبدیل کند با افزایش قیمت صادراتی فرش، عرضه برای صادرات نیز افزایش می‌یابد. علامت ضریب متغیر درآمد حاصله از نفت نشان می‌دهد که، با افزایش درآمد حاصل از صادرات نفت، میزان عرضهء صادرات فرش کاهش می‌یابد.
ابریشمی، مهرآرا و محسنی (۱۳۸۵) در مطالعه‌ای تحت عنوان «تأثیر آزادسازی تجاری بر رشد صادرات و واردات» از دو روش دینامیک و روش پویای گشتاورهای تعمیم یافته تکنیک داده‌های پنل، با بررسی ۲۳ کشور منتخب در حال توسعه، طی دوره زمانی ( ۲۰۰۲-۱۹۷۲ ) استفاده نموده‌اند. نتایج بخش اول که به تأثیر آزادسازی بر صادرات پرداخته و مرتبط با این تحقیق می‌باشد، حاکی از آن است که آزادسازی تجاری، رشد صادرات را حدود ۱۹۰ درصد افزایش خواهد داد. لذا آزاد سازی تجاری موجبات رشد صادرات را فراهم می آورد.
زعفرانیان، رضا ۱۳۸۷ در مقاله خود با عنوان ارائه‌ الگوی پیاده‌سازی مدیریت دانش در کسب و کارهای کوچک و متوسط به این نتیجه رسیده است که: سازمانها نمی‌توانند به طور صحیح دانش را مدیریت کنند چرا که دانش افراد به صورت درونی و تلویحی است اما می‌توانند محیط عملیاتی را به منظور توسعه و اشتراک اطلاعات، مدیریت کنند. آن‌ها باید تلاش کنند تا جای ممکن، از فنون و طرح‌های موجود مدیریت دانش به عنوان اهرم‌هایی برای راه اندازی مدیریت دانش خود استفاده کنند. از این رو در مقاله خود به مفهوم مدیریت دانش و اصول آن به همراه شرحی از انواع مدل‌ها ارائه شده و در نهایت الگوی پیشنهادی کرده است. الگوی پیشنهادی جدید در شرکت نفت ایران زمین به عنوان یک شرکت فعال در حوزه‌ی صنایع نفت ایران بررسی شده است.
برور، محمد در سال ۱۳۸۳ در پایان نامه خود با عنوان “مطالعه و بررسی چگونگی اعمال مدیریت دانش در شرکت برق منطقه‌ای غرب” سعی کرده است مزر بین داده اطلاعات و دانش را مشخص کند و انواع دانش سازمانی و نحوه تولید دانش را بیان کند.
بیجقینی، ۱۳۸۹ در پایان نامه خود با عنوان “بررسی عوامل مؤثر بر رقابت پذیری صادرات فرش دستباف ایران در مقابل کشورهای رقیب” به شناسایی عوامل مؤثر بر کاهش قدرت رقابت پذیری صادرات فرش دستباف ایران در مقابل کشورهای رقیب پرداخته و با مطالعه و بررسی رقابت پذیری به نقاط قوت و ضعف فرش دستباف ایران در مقابل رقبای خارجی پی برده و راههایی را برای بدست آوردن مزایای رقابتی در مقابل رقبا و گسترش سهم بازارهای خارجی ایجاد کرده است.
نجاتی، ۱۳۸۹ در پایان نامه خود با عنوان “مهندسی مجدد زنجیره تامین فرش دستباف با بهره‌گیری از مدل‌های تجارت الکترونیک و توسعه تولید و صادرات آن در استان یزد” با بهره گرفتن از یکی از تکنیک‌های تصمیم‌گیری‌های چند معیاره این نتیجه حاصل گردید که فرآیندهای موجود در حلقه سفارش‌گیری، بازاریابی و صادرات بیشترین قابلیت اجرائی برنامه مهندسی مجدد را با بکارگیری از تجارت الکترونیک دارد و در پایان مدل الکترونیکی جهت تسهیل در سفارش‌گیری و تولید بر اساس آن ارائه کرده است.
علی نژادی، ۱۳۸۸ در پایان نامه خود با عنوان “بررسی چالشها و محدودیت‌های موجود در صادرات فرش دستباف استان آذربایجان شرقی” به منظور ارتقاء کیفیت و بهره‌وری فرش دستباف ایران عوامل تاثیرگذار مانند مهارت نیروی انسانی، ابزارآلات و تجهیزات، مواد اولیه، کیفیت بافت، خلاقیت و نوآوری در طراحی فرشها، عوامل محیطی، قوانین دولتی مورد بررسی قرار داده است.
۲-۳۸-۲ پیشینه خارجی
در مطالعه‌ای که توسط khoan, 2005 صورت گرفت برخی از عوامل زیرساختی برای پیاده سازی مدیریت دانش شناسایی گردید که عبارتند از: فرهنگ سازمانی حامی مدیریت دانش به منظور تشویق همکاری بین کارکنان و ایجاد فرهنگ اعتماد که از طریق آن فرایند پیاده سازی مدیریت دانش تسهیل می‌شود. یافته دیگر تحقیق این بود که پرورش فرهنگ یادگیری و نوآوری به افراد سازمان اجازه می‌دهد تا در خصوص اقدامات جاری سازمان به پرس و جو بپردازند. در این راستا به طور پیوسته تولید ایده، دانش و ارائه راه حل تشویق می‌شود. دیگر متغیرهای کلیدی و زیرساختی شامل تکنولوژی اطلاعات، کمک‌های انگیزشی، زیرساخت سازمانی و فعالیت‌ها و فرایندهای مناسب هستند.
Ragna sidler, 2008 در تحقیق خود با عنوان مدیریت دانش در شرکت‌های نوآورانه به این نتیجه دست یافته است که: نقش دانش ضمنی در مدیریت نوآوری مورد تجزیه و تحلیل قرار داده می‌شود. ایجاد، در دسترس بودن و انتقال دانش نهان در درون یک سازمان برجسته می‌شوند. دانش ضمنی می‌تواند منبع طیف عظیمی از فرصت‌ها و پتانسیل‌ها موجود باشد که کشف و خلاقیت را تشکیل می‌دهند.
در تحقیقی که توسط hung, 2005، در خصوص عوامل زیرساختی و کلیدی بکارگیری مدیریت دانش در سازمان داروسازی انجام شد یافته‌های تحقیق نشان داد هفت عامل ساختار و استراتژی دانشی، فرهنگ سازمانی، زیرساخت سیستم اطلاعاتی، محیط و فرهنگ یادگیری، تعهد مدیریت ارشد، ارزیابی آموزش و کار گروهی، مشارکت و آموزش کارکنان، زیرساخت‌های پیاده سازی مدیریت دانش محسوب می‌شوند.
Crictian criner در سال ۲۰۰۲ در مقاله خود با عنوان “مدیریت دانش ضمنی: نقش مصنوعات” که در این مقاله در پی جایگزین‌هایی برای اعمال مدیریت دانش از موضع کنترل و مالکیت است. در این زمینه‌های تخصصی با تمرکز توجه بر روی بسیج دانش به جای کنترل و به اشتراک گذاری دانش است. مصنوع فراهم می‌کند فشار کافی برای نظم و هماهنگی به ظهور خود به خود می‌باشد. مدیریت دانش می‌تواند در چنین شرایطی ضمنی بدون از دست دادن ارزش خود تبدیل شود.
Fee gaou, 2008 در مقاله خود با عنوان مدیریت دانش، مدیریت، و دانش در عملیات کسب و کار به این نتایج درست یافت که: مدیریت دانش در سازمان‌های کسب و کار دارد که وظیفه مدیریت فعالیت‌های کارکنان دانش و یا تحول و تعامل”دانش سازمانی ایستا” و “دانش فرایندی پویا” برای “فرایند نوآوری محصولات، خدمات، و عملی” و در همان زمان، “ایجاد و یا توجیه موجود دانش سازمانی سیستماتیک” است. مدیریت دانش به سادگی در مورد ضبط و دستکاری دانش صریح نیست، اما نیاز به رسیدگی است که به طور ضمنی، می‌تواند تنها از طریق فرایند به جای محتوا مشتق شده است.
Khalifa ,2003 در تحقیقی با عنوان مدل موفقیت پیاده سازی مدیریت دانش در دانشگاه سیتی هنگ کنگ انجام دادند که سؤال اصلی این پژوهش عبارت بود از چه عواملی در موفقیت پیاده سازی برنامه‌های مدیریت دانش موثرند؟ فرضیات این پژوهش عبارت بود از:
عوامل سازمانی بر موفقیت مدیریت دانش تأثیر مستقیم و معنی دار دارد.
تکنولوژی اطلاعات بر موفقیت مدیریت دانش تأثیر دارد
نتیجه تحقیق بیانگر این مطلب است که عوامل سازمانی همانند فرهنگ سازمانی، استراتژی مدیریت دانش و تکنولوژی اطلاعات بر پیاده سازی مدیریت دانش تأثیر دارند.
Sharma, 2002 در تحقیقی با عنوان زیرساخت‌های اجرای مدیریت دانش در سازمان‌های بهداشت و سلامت آمریکا انجام شد. یافته‌های این مطالعه نشان داد برای پایه گذاری مدیریت دانش زیرساخت‌های مورد نیاز عبارتند از: زیرساخت همکاری، که سازمان می‌تواند با طراحی چارچوب فرهنگ همکاری زمینه پیشرفت دانش را تعیین نماید. زیرساخت دارایی انسان، این زیرساخت مشارکت و تمایل افراد را مورد توجه قرار می‌دهد سازمان‌ها باید برای افراد انگیزه ایجاد نمایند، پاداش دهند و به آموزش و بهبود کارکنان بپردازند. زیرساخت دارایی انسان کمک می‌کند تا مهارت‌های خاص افراد شناسایی و به کار گرفته شود. این افراد هستند که می‌توانند با داشتن انگیزه و به کارگیری مهارت‌هایشان و استفاده از تجربیات و دانش‌شان ارزش افزوده ایجاد کنند. زیرساخت حافظه سازمانی؛ این زیرساخت اطمینان ایجاد می‌کند که برای هر کسی در هر زمانی اطلاعات و دانش در دسترس باشد. زیرساخت شبکه انتقال دانش، این عامل با توزیع اطلاعات و دانش مرتبط است. زیرساخت هوش سازمانی، که شامل سیستم‌های اطلاعاتی یکپارچه برای جمع آوری و تحلیل داده‌ها می‌باشد.
Scirm, 1997 در خصوص پیاده سازی مدیریت دانش هفت عامل کلیدی را شناسایی کرده‌اند. این عوامل شامل: پیوند مستحکم با الزامات کسب و کار، معماری و چشم انداز اجباری، رهبری دانش، فرهنگ تسهیم و خلق دانش، یادگیری مستمر، یک زیرساخت تکنولوژی و فرآیندهای دانش سازمانی می‌باشند. همه این عوامل برای پروژه‌های آزمایشی در مقیاس کوچک اهمیت چندانی ندارد. با این حال، این عوامل برای سازمان‌هایی که در جهت رسمی سازی و مستندسازی دانش، اقداماتی انجام می‌دهند ضروری است.
Buhmen, 2007 در تحقیق خود با عنوان: استراتژی‌های مدیریت دانش به مطالعه اثر محیط سازمانی در انتخاب استراتژی‌های مدیریت دانش پرداخته است که با تمرکز ویژه بر روی ارتباط بین کسب و کار و دانش و استراتژی مدیریت و موفقیت از طرح‌های مدیریت دانش می‌باشد. یافته های این مقاله نشان می‌دهد ارتباط بین موفقیت مدیریت دانش و تراز دلخواه برای مدیریت دانش و استراتژی کسب و کار است. او همچنین نشان می‌دهد که یک سازمان که در استراتژی کسب و کار نیاز به کارایی فرایند دارد باید در درجه اول در تدوین استراتژی تکیه کنند.
Gaou mung, 2008 در تحقیق خود با نام “مدیریت دانش، مدیریت، و دانش در عملیات کسب و کار” به مدیران دانش به طور سیستماتیک دانش “در مورد مدیریت دانش درک” و”عمیق و کامل” درک درستی از ماهیت، دامنه‌ها و روش‌های مدیریت دانش پرداخته است.