قرآن، عرب را و بلکه جهانیان را در بیش از هزار و چهار صد سال پیش به تحدى فرا خواند، مثلاً در سوره‌های (الطور/۳۳، هود/۱۴-۱۳، یونس/۳۸ و الاسرا/۸۸)؛ اما احدى حاضر به مبارزه نشد و نتوانست با قرآن معارضه کند. یعنى زحمت و رنج جنگ و خونریزى را به خود بقبولاند ولى از آوردن مثل قرآن ابراز ناتوانى کردند و این همان معناى اعجاز قرآن است. معجزه بودن قرآن نیز براى تمام انسان‌ها و تمام زمان‌هاست؛ یعنى در حال حاضر نیز کسى نمى‌‏تواند مانند آن بیاورد.
اما مخالفان قرآن کریم هرگز از پا ننشستند. گاه متن قرآن را سخن ساده مى‌دانستند که اگر بخواهند، مى‏توانند مثل آن بیاورند «وَ إِذا تُتْلى عَلَیْهِمْ آیاتُنا قالُوا قَدْ سَمِعْنا لَوْ نَشاءُ لَقُلْنا مِثْلَ هذا إِنْ هذا إِلاّ أَساطِیرُ الاَوَّلِینَ»؛ چون این قرآن بر آنان تلاوت شود، گویند ما این سخنان را شنیدیم. اگر ما مى‌‏خواستیم مانند آن مى‌گفتیم که چیزى جز سخنان افسانه پیشینیان نیست» (انفال/۳۱) و گاهى نیز آورنده آن را به انواع تهمت‌ها آزردند و او را ساحر و کذّاب خواندند «وَ عَجِبُوا أَنْ جاءَهُمْ مُنْذِرٌ مِنْهُمْ وَ قالَ الْکافِرُونَ هذا ساحِرٌ کَذّابٌ»؛ و تعجب کردند که رسولى از همان نژاد عرب براى پند آنان آمد و آن کافران گفتند: او ساحرى دروغگوست» (ص/۴). در حقیقت با این تهمت‌ها سعى در پاک کردن صورت مسأله داشتند تا عجز خود را به نحوى پنهان کنند و لجبازى خویش را به نوعى توجیه نمایند. البته این ترفندى بود که امتهاى گذشته نیز نسبت به پیامبران خویش داشتند؛ یعنى وقتى مى‏دیدند توان مقابله با آنها را ندارند، با عناوینى چون ساحر، کذاب و مجنون به پیامبران افترا مى‌بستند تا بدین وسیله، آنها را از سر راه خویش بردارند؛ «کَذلِکَ ما أَتَى الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلاّ قالُوا ساحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ»؛ هم چنان هیچ رسولى بر امم پیش نیامد جز آن که (او را تکذیب کرده و) گفتند او ساحر یا دیوانه است (ذاریات/۵۲). آرى، آنان هر چه در توان داشتند به کار بستند و هنگامى که نتوانستند جلوى پیشرفت حق را بگیرند، سعى در اخراج و قتل پیامبر (صلى ‏الله ‏علیه‏ و ‏آله)گرفتند، اما از اراده الهى غافل بودند؛ «وَ إِذْ یَمْکُرُ بِکَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِیُثْبِتُوکَ أَوْ یَقْتُلُوکَ أَوْ یُخْرِجُوکَ وَ یَمْکُرُونَ وَ یَمْکُرُ اللّهُ وَ اللّهُ خَیْرُ الْماکِرِینَ»؛ به یاد آر زمانى را که کافران با تو مکر مى‌‏کردند تا تو را از مقصد خود (که تبلیغ دین است) باز دارند یا به قتل برسانند یا از شهر بیرون کنند. (آنها) مکر کنند، خدا هم با آنان مکر مى‌کنند و خدا بهتر از هر کسى مى‌‏تواند مکر نماید» (انفال/۳۰). سرّش آن است که خداوند نورى را که خود برافروخت، روشن نگه خواهد داشت و حق را احیا خواهد کرد و باطل را خواهد راند، گرچه کافران و مجرمان نپسندند؛ «یُرِیدُ اللّهُ أَنْ یُحِقَّ الْحَقَّ بِکَلِماتِهِ وَ یَقْطَعَ دابِرَ الْکافِرِینَ لِیُحِقَّ الْحَقَّ وَ یُبْطِلَ الْباطِلَ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُجْرِمُونَ»؛ خدا مى‌‏خواست که صدق سخنان حق را ثابت گرداند و از بیخ و بن، ریشه کافران را برکند تا حق (دین اسلام) را محقق و پایدار کند و باطل را محو و نابود گرداند؛ هر چند بدکاران را خوش نیاید» (انفال ۷/۸).
ابن خلدون مى‌گوید: معجزات غالباً مغایر وحی‌اند و معجزه به عنوان شاهدى بر راستى آن وحى‌ها بشمار می‌آید و حال آنکه معجزه رسول اکرم (ص) همان وحى اوست و محتاج به دلیلى غیر خویش نیست (ابن خلدون ۱۴۱۷، ۹۶). تا اینجا هیچ گونه اختلافى بین مسلمانان دیده نمی‌شود. آنچه باعث شده است که فرق اسلامى و اندیشمندان مسلمان در مقوله اعجاز گرفتار اختلاف گردند، وجه اعجاز قرآن است. در اینکه راز اعجاز قرآن چیست بین دانشمندان مسلمان اختلاف است (سیوطی ۱۹۱۴، ۲۵۶-۲).
قرآن کریم، کتاب زنده‌‏اى است که براى اثبات اعجازش محتاج به غیر از قرآن نیستیم، بلکه خود، اعجاز خویش را اثبات مى‌‏کند و براى اثبات معجزه بودن قرآن کریم، به مواردی مى‌‏توان استناد کرد؛ مانند، اخبار از سرگذشت قوم‌هاى پیشین، خصوصاً اقوامى که در حوالى مکه و مدینه زندگى مى‌‏کردند و آنها تا حدودى از سرگذشت آنها با خبر بودند؛ مانند قوم عاد که در سرزمین احقاف در ناحیه حضرموت در جنوب جزیره عربستان زندگى مى‌کردند و یا قوم ثمود که در منطقه وادى القرى، بین مدینه و شام مى‌‏زیستند (شیرازی ۱۳۷۴، ۲۴۶-۲۳۶).
مرحوم علامه طباطبایی در«المیزان» جهات پنج گانه‌‏اى را با توجه به آیات، در اثبات اعجاز قرآن بیان مى‌‏کند، موارد پنجگانه عبارتند از: تحدى به علم، تحدى به نبى امّى، تحدى به اخبار از غیب، تحدى به عدم اختلاف، تحدى به بلاغت. (طباطبایی ۱۳۸۹، ۷۲-۶۰: ۱).
اما آنچه در مورد اثبات معجزه بودن قرآن کریم می‌توان گفت: آیاتى است که به صراحت، مردم را به مبارزه طلبیده و به اصطلاح تحدى نموده است که این آیات هم از حیث شمول افرادى و هم از حیث شمول زمانى مورد تحدى مختلف است. از حیث شمول افرادى برخى آیات، مانند آیات سوره مبارکه یونس، هود، بقره، شامل مشرکین مى‏شود و برخى دیگر، مانند: آیه۸۸ سوره اسراء «قُل لَئِن اجتَمَعَتِ الانسُ وَالجِنُ علی یَاتُوا بِمثلِ هَذا القُرآن» شامل تمام افراد مى‌گردد. همچنین این آیات شریفه، تمام انسانها را در هر عصر و زمانى به مبارزه طلبیده است و نیز در برخى از آیات به آوردن یک سوره و در برخى به ده سوره و برخى نیز به کل قرآن تحدى شده است.
براى اعجاز قرآن وجوه مختلفى گفته شده که مى‏توان آنها را به ۴ بخش طبقه بندى نمود:

1. 1. اعجاز لفظى قرآن (وجوه بلاغی و وجوه ادعایی)

1. 1. اعجاز محتوایى قرآن (اعجاز تشریعی و معارف عالی قرآن، عدم تناقض، اعجاز علمی و اخبار از غیب)

1. 1. نظریه صرفه

1. 1. اعجاز قرآن از جهت آورندۀ آن.

اعجاز لفظى قرآن به دوگونه مطرح شده است: ۱-وجوه بلاغى؛ ۲-. وجوه ادعایى.
وجوه بلاغی قرآن را می‌توان در مواردی چون: فصاحت و بلاغت؛ نظم و اسلوب منحصر بفرد قرآن جستجو کرد.
بحث اعجاز بلاغى قرآن، از گذشته‏‌هاى دور شناخته شده و تقریباً بین همۀ مذاهب اسلامى مورد التفات و توافق بوده است. البته برخى، اعجاز بلاغى قرآن را از امورى؛ مانند نظم، اسلوب و شیوۀ بیانى قرآن جدا کرده و گفته‏اند: یکى از جهات اعجاز قرآن، اعجاز بلاغى آن است و جهت دیگر آن، نظم و اسلوب بیانى قرآن است. برخى دیگر نیز وجه اعجاز قرآن را مجموع مرکب از بلاغت و نظم و اسلوب آن دانسته‏اند (ثامنى ۱۳۵۲، ۱۰۸). ولى در واقع اینها از باب تکثیر مثال است و همۀ موارد مرتبط با شیوۀ بیانى قرآن، به اعجاز بلاغى قرآن بر می‌گردد.

۴-۱۵- فصاحت و بلاغت

برخى از اربابان بلاغت و فصاحت اعتقاد دارند که قرآن معجزه است و سرّ اعجاز قرآن بلاغت و فصاحت آن است. این نظم بدیع و بلاغت بى پایان باعث شده است که کسى نتواند براى قرآن مانندى بیاورد (سیوطی۱۹۱۴، ۲-۲۵۷). آیه «أَمْ یَقُولُونَ افْترائهُ قُلْ فَأْتُواْ بِسُورَهٍ مِّثْلِهِ وَ ادْعُواْ مَنِ اسْتَطَعْتُم مِّن دُونِ اللَّهِ إِن کُنتُمْ صَادِقِین‏ بَلْ کَذَّبُوا بِما لَمْ یُحِیطُوا بِعِلْمِهِ»؛ آیا کافران مى‌‏گویند قرآن را (حضرت محمد صلى ‏الله ‏علیه‏ و ‏آله) بافته است؟ بگو اگر راست مى‌گویید شما خود و هم از هر کس نیز مى‌‏توانید کمک بطلبید و یک سوره مانند آن بیاورید این منکران، انکار چیزى را مى‌کنند که علمشان به او احاطه نیافته است (یونس۳۹/۳۸) «وَ إِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمّا نَزَّلْنا عَلى عَبْدِنا فَأْتُوا بِسُورَهٍ مِنْ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا شُهَداءَکُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ»؛ در خبر «مثله» دو قول است؛ یا به پیامبر صلى ‏الله ‏علیه ‏و ‏آله یا به قرآن که در هر دو صورت، تحدى است (بقره/۲۳).
در این آیه شریفه به دو نکته اشاره شده است؛ اول آن که از کلمه «من دون الله» استفاده مى‏شود. قرآن کریم تنها توسط «الله» ایجاد شده است و هیچ کس، حتى پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و ‏آله در آن تصرفى ننموده است که کمک خواستن از غیر خداوند، شامل تمام ماسوى الله مى‌شود. دوم، از کلمه «بَل کَذبوا بما لَم یحیطوا بِعلمِه» استفاده مى‌شود که کافران، توان مقابله با قرآن را ندارند؛ لذا مشرکین همیشه با پیامبران و با قرآن کریم جنگیدند. آنها که کلمات عجیب و غریبى را به عنوان مبارزه با قرآن مطرح کردند (طباطبایی ۱۳۸۹، ۶۷)، بیشتر به شوخى شبیه است؛ لذا در این آیه شریفه، علاوه بر تحدّى، نکته‌‏اى دیگر، عدم توان مقابله را نیز مطرح مى‌کند که برگى دیگر از اعجاز قرآن کریم است. این وجه در بحار الانوار نیزبه جمهور عامّه و خاصّه از جمله شیخ مفید نسبت داده و خود آن را تنها وجه اعجاز قرآن دانسته‌‏اند (مجلسی ۱۴۰۳، ۱۷-۲۲۴).
تحدى به ده سوره: اگر مى‌‏گویید: قرآن کریم ساخته پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و ‏آله است ده سوره مانند آن بیاورید؛ اگر نتوانستید بدانید که به علم الهى نازل شده است، در نتیجه براى بشر دست نیافتنى است«أَمْ یَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ مُفْتَرَیاتٍ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ فَإِلَّمْ یَسْتَجِیبُوا لَکُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّما أُنْزِلَ بِعِلْمِ اللّهِ»؛ آیا مى‌گویند این قرآن را خود او بهم بسته و به خدا نسبت مى‌‏دهد؟ بگو اگر راست مى‌گویید، شما هم با کمک همه فصحاى عرب، بدون وحى خدا ده سوره مانند این قرآن بیاورید، پس هرگاه کافران جواب ندادند، در این صورت (شما مؤمنان) یقین بدانید که این کتاب به علم ازلى نازل شده است (هود/۱۳).
تحدى به کل قرآن: «قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الانْسُ وَ الْجِنُّ عَلى أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَ لَوْ کانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیراً»؛ بگو اى پیامبر صلى ‏الله ‏علیه‏ و ‏آله اگر جن و انس اجتماع کنند که مانند این قرآن کتابى بیاورند، هرگز نتوانند؛ هر چند همه پشتیبان یکدیگر باشند (اسراء /۸۸).
ابو سلیمان خطابی در بحث وجوه اعجاز قرآن، می‌نویسد: «قرآن کریم بدان سبب معجزه است که فصیح‌‌ترین الفاظ را با به‌ترین نظم در صحیح‌‌ترین معانی آورده است» (خطابی۱۹۷۶، ۲۷). باقلانی نیز، در این باره می‌گوید: «کسی که به وجوه خطاب شناخت داشته باشد و طرق بلاغت و فنون فصاحت را بداند، به اعجاز قرآن پی خواهد برد» (باقلانی۱۹۸۸، ۵۱). فخر رازی در نهایه الایجاز وجه معقول اعجاز قرآن را فصاحت آن دانسته است (فخر رازی ۱۹۸۵، ۸۲).

۴-۱۶- نقد فصاحت و بلاغت

اولین ایراد این نظر این است که در آیه مورد بحث، تنها به فصاحت و بلاغت قرآن تحدى نشده، بلکه از لحاظ معنى و محتواى قرآن نیز مبارز طلبى شده است. و دانستن فصاحت و بلاغت به عنوان وجه اعجاز قرآن، دایره اعجاز قرآن را محدود می‌سازد. چنان که علامه طباطبایی می‌گوید:
«در آیه مورد بحث، تنها به فصاحت و بلاغت قرآن تحدى نشده، بلکه سیاق آیه و هر آیه‏اى دیگر که در مورد تحدى وارد شده شاهد بر این است که تحدى به همه خصوصیات قرآن و آن صفات کمال و فضیلتى است که قرآن دارد، و امتیازات قرآن در دو خصوصیت فصاحت و بلاغت خلاصه نمی‌شود، قرآن مشتمل است بر معارف الهى و…، آن هم بدون اینکه در تمامى این باب‏هاى مختلف یک سخنش مخالف با سخن دیگرش باشد، و اضافه کن بر همه این امتیازات و خصائص این خصوصیت را که سخن قرآن در بلاغت و فصاحت در افقى قرار دارد که دست بشر از رسیدن به آن کوتاه است» (طباطبایی ۱۳۷۴، ۶۵- ۱۰).
ثانیا؛ اگر ما تنها فصاحت و بلاغت قرآن را جنبه اعجاز قرار دهیم مردمانی که در اقصاء نقاط جهان به وسیله قرآن ایمان می‌آورند، در صورتی که از فصاحت و بلاغت قرآن بی‌اطلاعند و در زبان و ادبیات عرب تبحر و تعمق ندارند، چگونه جذبه قرآن آنان را تحت نفوذ و تأثیر خود قرار می‌دهد و اسلام را می‌پذیرند؟ مثلاً کسانی که در نقاط مختلف جهان مانند افریقا و امریکا به اسلام روی می‌آورند که اصلاً به عربی آشنایی ندارند چگونه به شیوایی و زیبایی کلمات قرآنی پی می‌برند؟ (صانعی۱۳۸۲، ۶۱-۶۰).

۴-۱۷- نظریه نظم و اسلوب و سبک قرآن

گروهی بر این باورند که نظم و اسلوب خاص تالیف قرآن، دلیلى بر اعجاز آن است و بشر عاجز است از اینکه کتابى در این سطح از اسلوب و نظم بدیع بیاورد.
قاضى ابوبکر باقلانى در این زمینه گفته است: وجه اعجاز قرآن نظم و تا لیف خاص آن است و این نظم و اسلوب خاص از تمامى اسلوبهاى متعارف عربى متمایز است (باقلانی۱۹۸۸، ۳۵). عمرو بن بحر جاحظ گفته است: «اعجاز قرآن در نظم و اسلوب شگفت‏آور آن است که با اسلوب و روش خاصّ کلام منثور و منظوم عرب، مباین است» (جاحظ ۱۴۲۳، ۳۸۳) و نیز قاضی عبدالجبار معتزلی می‌نویسد: «بدان که فصاحت گفتار در تک تک واژه‌ها ظاهر نمی‌شود، بلکه از چینش مخصوص واژه‌ها پدید می‌آید» (معتزلی ۱۳۸۰، ۱۹۹-۱۶).
راغب اصفهانی نیز اعجاز قرآن را نه در لفظ و نه در معنی، بلکه در نظم مخصوص آن می‏داند و لذا الفاظ و معانی قرآن را امری خارق العاده نمی‏داند.
از این رو، وی معتقد است که اعجاز قرآن مربوط به نظم مخصوصی است که قرآن را از دیگر کتاب‌ها، متمایز نموده است، همان طور که در شعر، نظم خاصی است که آن را متمایز از نثر نموده است. از نظر راغب، قرآن را عناصر و صورتی است. عناصر قرآن را لفظ و معنای آن تشکیل می‏دهد و صورت قرآن، همان نظم ویژه آن است (اصفهانی۱۴۰۵، ۱۰۶-۱۰۵).
همان طور که مشاهده می‌شود، معتقدان به نظریه نظم، اعجاز را در فصاحتی می‌دانند که از نظم و اسلوب منحصر به فرد قرآن گرفته شده است. از این رو، فصاحت قرآن، مربوط به نظم مخصوص آن است. نظمی که مانند آن را در دیگر قالب‌های کلام نمی‏توان یافت و لذا اعجاز فصاحتی به الفاظ و معانی قرآن بر نمی‏‌گردد.

۴-۱۸- بررسی نظریه نظم و اسلوب و سبک قرآن

۱- انحصار اعجاز قرآن تنها در نظم و اسلوب امری معقول به نظر نمی‌رسد، زیرا فصاحت کلام تنها به چینش الفاظ در کنار هم منتهی نمی‌شود، بلکه به لفظ و معنا و نیز گزینش الفاظ مناسب و انتخاب آن از بین مترادفان آنها، بستگی دارد. از این رو جایگزینی الفاظ قرآن با مترادف آنها، ممکن نیست و لذا نمی‏توان به جای آیه شریفه: «ذلک الکتاب لاریب فیه» (البقره/۲)، چنین گفت: «ذلک الکتاب لاشک فیه» (مودب۱۳۷۸، ۱۲-۱۱).
۲- بسنده کردن اعجاز قرآن در نظم به همراه فصاحت الفاظ نیز جای اشکال است، زیرا فصاحت مربوط به دایره الفاظ و معانی باهم می‌شود. معتزلی می‌گوید: «کلام فصیح آن است که لفظی روشن را با معنایی نیکو گردِ هم آورده باشد. این هر دو باید باشند، زیرا لفظِ روشن همراه با معنای رکیک فصاحت شمرده نمی‌شود. پس ناگزیر از رعایت هر دو هستیم. فصاحت کلام مشروط به وجود نظم ویژه‌ای نیست، چرا که گاه نزد عرب‌ها، خطیبان فصیح‌تر از شاعران‌اند» (معتزلی۱۳۸۰، ۱۹۷-۱۶).
۳- گر چه نظم قرآن از جمله وجوه اعجاز قرآن به شمار آمده است، امّا دلیلی وجود ندارد که اعجاز قرآن به وجه خاصّی مانند فصاحت در الفاظ و یا نظم و یا علّو معنی و… منحصر گردد. زیرا تحدّی قرآن عام است و به حوزه یا جمع خاصّی محدود نمی‌شود، بلکه تحدّی برای همه مخاطبین اعم از انس و جن و در همه وجوه مقصود است (مودب ۱۳۷۸، ۱۱).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴- نظم غریب و اسلوب عجیب که می‌توان آن را روشی نو و سبکی جدید نامید از مظاهر فصاحت و بلاغت قرآن‏ است نه چیزی مستقل و جدا از آن؛ زیرا نظم‏ و اسلوب قرآن، کیفیت تألیفی کلمات و مفردات آن است و نمی‌شود آن را جدا از فصاحت و بلاغت فرض کرد (ثامنی ۱۳۵۲، ۱۰۸).

۴-۱۸-۱- وجوه ادعایى

از جمله وجوه ادعایی در اعجاز قرآن، اعجاز عددی و نظم ریاضی در قرآن است. این وجه اخیراً با به کارگیرى کامپیوتر در این زمینه مورد توجه قرار گرفته است و با بیان ارتباطات عددى خاص میان الفاظ و حروف قرآن سعى شده نشان داده شود که این روابط عددى نمى‌‏تواند در سخن بشرى تحقق یابد. ادعای وجه اعجاز قرآن در زمینه تناسب اعداد از آنِ شیمی دانی مصری به نام دکتر رشاد خلیفه است که در آمریکا اقامت داشت، پس از ۳ سال کار مداوم و استفاده از کامپیوتر ادعا نمود که نظم حیرت‏انگیزی را در قرآن کشف نموده است.
ایشان گفته تعداد تکرار حروف و کلمات در قرآن، کاملا سنجیده و حساب شده است و از تناسب و نظمی شگفت ‏انگیز حکایت می‌کند و نتیجه گرفته که چون هیچ مؤلّف و نویسنده‏ای نمی‏تواند در ضمن نگارش کتاب، مراعات تعداد تکرار حروف و کلمات خود را نموده و نظمی خاص در میان آنها تعبیه کند، پس این ویژگی خاص قرآن بوده و وجه اعجاز آن به شمار می‌رود (یزدانی۱۳۷۵، ۶۵-۶۲).

۴-۱۸-۲- نقد اعجاز عددی

اساساً باید ببینیم قرآن خود را چگونه معرفی کرده است و پیشوایان دین، قرآن را چگونه معرفی کرده‏اند؟ آیا آن را کتابی اسرارآمیز، معماگونه وصف نموده‏‌اند و یا آن را کتابی روشن و دارای معانی عالی؟! قرآن خود را کتاب هدایت معرفی می‌کند، به عنوان نمونه: در آیه ۲ سوره بقره «ذَلکَ الکِتابُ لارَیبَ فِیه هُدیً لِلمُتَقینَ» و ۹سوره الاسراء«إنَّ هَذا القُرآن یَهدی لِلَّتی هِی أقوَمُ….» و پیوسته ما را به تلاوت و تدبر در خود دعوت می‌کند، قرآن ما را به تماشای حروف و کلمات خود دعوت نمی‌کند، بلکه همواره ما را به قرائت و تدبر و توجه به هشدارهای خود فرا می‏‌خواند. قرآن خود را احسن الحدیث می‏‌خواند که باز جنبه معنایی آن مد نظر است نه ساختار لفظی آن.
از طرفی انتظار اعجاز عددی از قرآن، توقعی نابجاست و نمی‌توان پذیرفت که خدای متعال با بندگان از طریقی عوام فریبانه سخن گفته باشد. و از سوی دیگر این نظریه از جهات مختلف دارای اشکال است، هم اشکالات مبنایی و هم اشکالات آماری. نه تنها مبنای این کار استوار نیست، بلکه اکثر آمارهایی که معتقدان به این نظریه ارائه داده اند، باطل است (پهلوان وشفیعی ۱۳۸۸).

۴-۱۸-۳- اعجاز محتوایى قرآن

جهات مختلفى را براى اعجاز محتوایى قرآن ذکر کرده‏اند که عبارتند از: اعجاز تشریعی و هماهنگی نظام قانونگذاری.
برخی بر این باورند که قرآن کریم گنجینه‌ای از علوم و حکمت است که بشر را با برهان، بصیرت و نورانیّت از تاریکی جهل، اوهام و خرافات به روشنایی نیکبختی و شرافت، راهنمایی می‌کند و امراض درونی را شفا می‌بخشد. و مهم‌‌ترین وجهی که بشر از آوردن مشابه قرآن، عاجز مانده، علوم و معارفی است که در سطح بسیار عالی با لباس زیبای فصاحت بیان شده است (صانعی۱۳۸۲، ۸۸-۵۱).
و آیاتی مانند سوره (آل عمران/۱۳۸)؛ (الأنعام، ۸۸)؛ (النساء، ۱۷۴)؛ (الاعراف، ۲۰۳)؛ (الاعراف، ۵۲)؛ (یونس، ۵۷) را به برای مدعی خود ذکر کرده و از مجموع این گونه آیات چنین نتیجه گرفته است که: جهت عمده‌ای که بشر از آوردن مشابه قرآن، عاجز مانده، علوم و معارفی است که شیوایی، بلاغت و ربایندگی آن که در سطح بسیار عالی است، نه فصاحت و بلاغت و محسّنات کلامی؛ زیرا تحدّی به این گونه امور در برابر شعرا امروء القیس و لَبید و صاحبان سبعه معلّقه و همگنان ایشان است. ولی شدّت نیازمندی جوامع انسانی به علوم، حکمت، مطالب جذّاب و نو و تشریع مقررات و قوانین فطری و متین، علمی، اجتماعی و اخلاقی است که دارای مزایا و نتایج مادّی و معنوی بسیار و سبب پیشرفت و سعادت بشر است.

Std. Error of the
Estimate

Adjusted R Square

R Square

R

Model

۱٫۹۸۸

۰٫۵۲۱۴۲

۰٫۲۴۰

۰٫۲۵۶

۰٫۵۰۶

۱

با توجه به نتایج حاصل از خروجی آزمون دوربین- واتسن، میزان DW برابر با ۹/۱ میباشد. بنابراین فرض استقلال بین خطاها(عدم وجود خودهمبستگی) در فاصله بین ۵/۱ و ۵/۲ مورد تأیید قرار میگیرد. به عبارتی بین خطاها هیچگونه همبستگی بین متغیرها وجود ندارد. در نتیجه میتوان از آزمون رگرسیون استفاده نمود.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۳-۵- تحلیل رگرسیون چند متغیره
تحلیل رگرسیون چند متغیره به منظور برآورد مقدار تأثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته میباشد(دوواس،۱۳۸۳: ۲۱۴). به عبارت دیگر میتوان گفت که تحلیل رگرسیون چند متغیره این امکان را برای محقق فراهم میکند تا تغییرات متغیر وابسته را از طریق متغیرهای مستقل پیشبینی و سهم هریک از متغیرهای مستقل را در تبیین متغیر وابسته تعیین کند(کلانتری،۱۳۸۵: ۱۶۹).
به طور کلی میتوان گفت که رگرسیون چند متغیر میتواند به سوالات زیر جواب دهد:
– آیا مقدار متغیر وابسته میتواند برحسب مقادیر متغیرهای مستقل پیشبینی شود؟
– کدام یک از متغیرهای وابسته به صورت خطی با متغیر مستقل در ارتباط هستند؟
– آیا از بین متغیرهای مستقل میتوان زیرمجموعهای را مشخص نمود که برای پیشبینی مقدار متغیر وابسته کارآیی بیشتری داشته باشد(نوروسیس^[۵۵]،۲۰۰۵: ۲۳۹).
در مطالعاتی که با پیش بینی سروکار دارند می توانند از تحلیل رگرسیون استفاده کنند. رگرسیون، روشی آماری برای پیش بینی آزمودنی ها یا مجموعه ای از متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته به محقق کمک می کند تا وزن هر کدام از عامل ها و متغیرها را شناسایی نمایند(مهرعلیزاده و چینی پرداز،۱۳۸۴: ۶۹).
جدول ۴-۲۱: خلاصه مدل

برآورد خطای معیار

ضریب تعدیل شده
( _adj ^۲R)

ضریب همبستگی چندگانه

ضریب همبستگی
®

مدل

۰٫۵۲۱۴۲

۰٫۲۴۰

۰٫۲۵۶

۰٫۵۰۶

۱

در جدول ۴-۲۱ خلاصه مدل مشخص شده است. براساس این جدول مقدار ضریب همبستگی® بین متغیرها ۵۰۶/۰ می باشد که نشان می دهد بین مجموعه متغیرهای مستقل (میزان برآورده شدن انتظارات اداری، کیفیت پاسخگویی کارمندان، ثبات قوانین و مقررات اداری، وجود نظارت و سیستم پاسخگویی به مشکلات، ویژگی های فردی«جنسیت، سن، تحصیلات» و نوع شغل) و متغیر وابسته (نگرش به قوانین و مقررات اداری) همبستگی متوسطی وجود دارد. اما مقدار ضریب تعیین تعدیل شده( R² _adj) که برابر با ۲۴۰/۰ می باشد، نشان می دهد که ۲۴ درصد از نگرش شهروندان شهر خرم آباد، تحت تأثیر مجموعه متغیرهای مستقل می باشد. به عبارت دیگر، مجموعه متغیرهای مستقل، یک چهارم از واریانس کل متغیر نگرش به قوانی و مقررات اداری در شهر خرم آباد را برآورد می کنند.
جدول ۴-۲۲: خروجی آزمون آنوا

رسانه­های جمعی

۵

۶۰۲/۰

تمایل به استفاده از وسایل جلوگیری

۶

۶۹۴/۰

دسترسی به وسایل جلوگیری

۴

۶۴۴/۰

همانطور که مشاهده می­ شود تمامی شاخص ­ها از پایایی مورد قبولی برخوردار هستند.
۴- ۱۲- تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها
واقعیات و مفاهیم اجتماعی پیرامون انسان آن چنان متعدد، متکثر، پیچیده و گسترده می­باشند که برای استفاده از آن­ها باید با ضرورت تبیین و توصیف شوند. لذا، ضرورت دارد که در این مرحله ویژگی­ها، شاخص ­ها و ابعاد مفاهیم استفاده شده را مشخص و تعیین نماییم. در تعریف مفاهیم و متغیرها با یک سری صفات مشخص و بر مبنای یک قاعده معین مبادرت به تکمیل فضای مفهومی واژه مورد نظر می­نماییم. به این معنا که می­خواهیم واژه­ های مفهومی در متغیرها را به بیان ساده و روشن تعریف (مفهومی و عملیاتی) نماییم. تعریف نظری تعریفی است که هدف آن تعیین قلمرو معنایی مفهوم است. در این نوع تعریف معنای یک مفهوم از طریق مفهوم یا مفاهیم دیگر تعیین و راه برای تعریف عملی هموار می­ شود (ساعی، ۷۵:۱۳۸۶). تعریف مفاهیم کاری بیش از تعریف ساده یا قراردادی واژگان فنی یک علم است که به منظور فهمیدن امر واقعی صورت می‌گیرد. بنابراین در تعریف مفاهیم همه جنبه­ های واقعیت در نظر قرار نمی­گیرد، بلکه فقط آن جنبه­هایی برگرفته می­شوند که برای تحقیق اصلی و اساسی به حساب می­آیند (هومن، ۹۸:۱۳۸۵). در این بخش متغیرهای مستقل^[۳۵] و سپس متغیر وابسته^[۳۶] مورد استفاده در این تحقیق، تعریف می­شوند.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۴- ۱۲- ۱- متغیر مستقل
متغیر مستقل علت احتمالی یا فرضی، شرط مقدم یا پیشین، یا شرط لازم قبل از وقوع یک پیامد یا نتیجه به خصوص، یعنی همان متغیر وابسته است که می ­تواند معلول احتمالی یا فرضی نیز باشد (هومن، ۱۱۵:۱۳۸۵). متغیرهای مستقل تحقیق حاضر عبارتند از:
سن: تعداد سال­های کامل از زمان تولد تا زمان مراجعه به پرسشگر. این متغیر در سطح فاصله­ای سنجیده می‌شود.
میزان تحصیلات: میزان سال­هایی که فرد درس خوانده است میزان تحصیلات پاسخگویان در قالب یک سوال باز سنجیده شده است.
سن ازدواج: منظور ما در این جا این است که سن پاسخگویان به هنگام ازدواج چند سال بوده است.
میزان درآمد: میزان پول یا معادل پولی که فرد در طول ماه به دست می ­آورد. درآمد پاسخگویان در قالب شش گروه درآمدی سنجیده شده است.
شغل: منظور مجموعه فعالیت­هایی است که توسط فرد برای گذراندن معیشت خانوار انجام می­گیرد که هم شامل کارهای فکری است و هم غیرفکری. شغل یا پیشه مجموعه کارهایی است محدود، مستمر و مشخص که برای بدست آوردن سود، مزد یا حقوق معینی انجام می­گیرد و به وسیله آن­ها معاش و گذران زندگی و یا تجمع سرمایه امکان می­پذیرد. وضعیت اشتغال پاسخگویان در قالب یک سوال باز سنجیده شده است.
تفاوت سنی زوجین: منظور ما این است که اختلاف سنی زن و شوهر به هنگام ازدواج چند سال بوده است. این متغیر در سطح فاصله­ای سنجیده ‌شده است.
ارزش­های دینی: ارزش­ها به طور کلی به عقایدی که افراد یا گروه ­های انسانی در مورد آن چه که مطلوب، مناسب، خوب یا بد است دارند و به آن­ها ارج می­نهند گفته می­ شود. یکی از این ارزش­ها، ارزش­های دینی می‌باشد (گیدنز، ۷۹۲:۱۳۸۸). برای سنجش متغیر ارزش­های دینی از طیف لیکرت که شش گویه را در برمی‌گرفت استفاده نموده­ایم و مجموع نمرات افراد بر حسب پاسخی که به گویه ­های مذکور داده­اند نشانگر بالا یا پایین بودن ارزش­های دینی افراد پاسخگو است.
ترجیح جنسی: به معنای این که فرد مورد نظر برای بچه­دار شدن تا چه اندازه یک جنس را به جنس دیگر (پسر یا دختر) ترجیح می­دهد. این متغیر در قالب یک سوال باز سنجیده شده است.
طبقه اجتماعی: طبق نظر بروس کوئن^[۳۷] طبقه اجتماعی به بخشی از جامعه اطلاق می­ شود که به لحاظ داشتن ارزش­های مشترک، منزلت اجتماعی معین، فعالیت­های دسته جمعی، میزان ثروت و دیگر دارایی­ های شخصی و نیز آداب معاشرت، با دیگر بخش­های همسان جامعه متفاوت باشد (کوئن، ۱۳۹۱: ۲۹۶ ). طبقه اجتماعی در ۵ سطح از پایین تا بالا درجه بندی شده است.
رسانه­های جمعی: منظور از این متغیر میزان استفاده­ای است که فرد از وسایل ارتباط جمعی هم­چون تلویزیون، رادیو، اینترنت، ماهواره، کتاب، مجله- روزنامه و…. دارد و به وسیله یک طیف پنج قسمتی از خیلی زیاد تا اصلا در سطح ترتیبی سنجیده می­ شود.
سهولت دسترسی به وسایل: منظور این است که دسترسی آسان فرد به وسایل جلوگیری چه اندازه بر تمایل او به برنامه ­های تنظیم خانواده اثرگذار است.
۴- ۱۲- ۲- متغیر وابسته
متغیر وابسته متغیری است که تحت تاثیر دیگر متغیرها قرار دارد (هومن، ۱۱۵:۱۳۸۵). متغیر وابسته در تحقیق حاضر، یک متغیر دو شقی است که منظور تمایل زوجین به استفاده کردن یا نکردن از برنامه ­های تنظیم خانواده یا روش­ها و وسایل جلوگیری از بارداری می­باشد. یعنی این که از چه روش جلوگیری از بارداری استفاده می­ کنند. وسایل و روش­هایی که در این تحقیق مورد سؤال واقع شده شامل تمام روش­ها، ابزارهای طبیعی و مصنوعی است که برای جلوگیری از انعقاد نطفه در رحم مادر به کار می­رود. این ابزار و روش­ها شامل: نزدیکی منقطع، دوره اطمینان، قرص، آیودی، کاندوم، وازکتومی، توبکتومی، نورپلانت، دیافراگم، اسفنج، ژله و…. می­باشد که به وسیله آن زوجین قادر می‌شوند که در امور مربوط به بهداشت باروری، زمان تولد فرزندان، فاصله گذاری میان موالید و…. تصمیمات صحیح و به موقعی را اتخاذ نمایند.
فصل پنجم

تجزیه و تحلیل داده ­ها

۵- ۱- مقدمه:
پردازش داده ­ها در پژوهش­های اجتماعی معمولا در دو سطح انجام می­گیرد. این دو سطح عبارتند از: ۱‌‌‌‌‌‌‌‌‌- توصیف داده ­ها (آمار توصیفی) ۲- تجزیه و تحلیل داده ­ها (آمار استنباطی). در مرحله توصیف داده‌ها جامعه مورد مطالعه با توجه به متغیرهای مورد نظر، توصیف شده و تصویری از وضعیت موجود ارائه می­گردد. در مرحله استنباطی نیز به رابطه بین متغیرها با بهره گرفتن از آماره­ های استنباطی پرداخته می‌شود.

۵- ۲- توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس

جدول معرف توزیع فراوانی افراد مورد مطالعه بر حسب جنس می­باشد. از بین ۳۸۱ نفر پاسخگو ۶/۸ درصد از آن­ها مرد و ۱/۹۱ درصد زن می­باشند.
جدول ۵-۱: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنس

فراوانی

درصد

۳. من ترجیح می‌دهم به گونه‌ای فکر کنم و تصمیم‌گیری کنم که به نتیجه دلخواه خود برسم تا اینکه نگران واکنش دیگران باشم.

درصد

۱/۲۹

۲/۳۹

۳/۱۲

۵/۱۳

۹/۵

–

۱۰۰

۴. من هدف‌های زندگیم را خود تعیین می‌کنم تا اینکه دیگران آنها را تعیین کنند.

درصد

۸/۳۲

۶/۴۱

۳/۱۰

۱/۱۲

۲/۳

–

۱۰۰

۵. هر کس باید تا جایی که ممکن است در زندگی‌اش مستقل از دیگران باشد.

درصد

۰/۳۵

۶/۴۱

۹/۷

۳/۱۲

۲/۳

–

۱۰۰

۶. من عواطف و احساساتم به دیگران را آزادانه و بی‌پروا بیان می‌کنم.

درصد

۰/۲۰

۹/۳۷

۱/۱۲

۲/۱۹

۸/۱۰

–

۱۰۰

۴-۳-۶ نقش پزشک در تصمیم سزارین یا زایمان طبیعی زنان باردار
چنان‌چه در بحث تعاریف عملیاتی مفهوم نقش پزشک بدان پرداختیم، برای سنجش این مفهوم شش گویه در نظر گرفته‌ایم. بررسی حاصل نشان می‌دهدکه در میان پاسخگویان موافق و کاملاً موافق، ۶/۴۶ درصد با مشورت با پزشک خود تصمیم‌شان از سزارین به طبیعی تغییر کرد، ۳/۱۴ درصد با مشورت با پزشک خود تصمیم‌شان از طبیعی به سزارین تغییر کرد، ۸/۲۸ درصد عنوان کردند پزشک در تصمیم‌شان برای نوع زایمان نقشی نداشته است اما ۷/۵۶ درصد با همین گویه که پزشک در تصمیم‌شان برای نوع زایمان نقش نداشته مخالف و کاملاً مخالف بودند، ۴/۴۴ درصد پزشک و یا ماما برای سلامت نوزاد به آنها توصیه اکید کردند که زایمان سزارین داشته باشند، ۱/۴۴ درصد هم بیان کردند پزشک و یا ماما برای سلامتی خودشان، به آن‌ها توصیه اکید کردند تا سزارین داشته باشند، ۴/۴۳ درصد بیان کردند که اغلب پزشکان توصیه به انجام سزارین می‌کنند.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

با بررسی گویه‌های نقش پزشک مشخص شد که اغلب پاسخگویان حدوداً ۵۶ درصد، معتقد بودند پزشک در تصمیم آن‌ها برای انتخاب سزارین نقش داشته است. و حدوداً ۴۶ درصد با مشورت با پزشک تصمیمشان از زایمان طبیعی به سزارین تغییر کرده است، حدوداً ۴۴ درصد اظهار داشتند که پزشک برای سلامتی خود و همچنین فرزندشان به آن‌ها توصیه کرده است که سزارین کنند. پس می‌توانیم نتیجه بگیریم که اکثر پزشکان به دلایل مختلف زنان باردار را به سزارین ترغیب می‌کنند، و پزشک در انجام سزارین نقش پررنگی را ایفا می‌کند.
جدول شماره ۴-۱۸ توزیع پاسخگویان بر حسب گویه‌های نقش پزشک

سازمان تصویر می کند. در بخشهای جلوتر به بررسی هر چه بیشتر این رویکرد پرداخته می شود. (کاپلان،نورتون،۱۳۸۴،ص۱۳)
در سال های اخیر به علت تشدید رقابت، یادگیری سازمانی و قابلیت های نوآوری به عنوان فاکتورهای بازار و مزایای رقابتی ظهور پیدا کردند این امر ما را برآن داشت که جهت انجام تحقیق خود با موضوع بررسی عملکرد صنعت ارتباطات در شرکت ارتباطات سیار با معیارهای تصمیم گیری چندگانه ( بررسی موردی شهر تهران) از روش کارت امتیاز متوازن با رویکرد جدید شش جنبه که بعداً به تفضیل درمورد آن نقد اولیه خواهد شد اقدام می شود. علاوه بر ارزیابی های سنتی مالی، برشاخص های عملکردی، رضایت کارکنان، فرایند های داخلی، محیط وجامعه، یادگیری ورشد و مشتریان تاکید بیشتری می شود. در این بحث دو جنبه رضایت کارکنان و محیط وجامعه (ارتباطات) علاوه برچهار وجنبه قبلی مد نظر قرار گرفته است. (کاپلان،نورتون،۱۳۸۴،ص۱۳)

۱-۳- اهمیت و ضرورت پژوهش

هر سازمان به منظور آگاهی از میزان مطلوبیت و کیفیت فعالیت های خود بخصوص در محیط‌های پیچیده پویا، نیاز مبرم به نظام ارزیابی دارد. از سوی دیگر فقدان وجود نظام ارزیابی و کنترل در یک سیستم به معنای عدم برقراری ارتباط با محیط درون و برون سازمانی تلقی می‌گردد که پیامد آن کهولت و در نهایت مرگ سازمان است.
مدیران ارشد سازمان‌ ها همواره در جستجوی راه‌ حلی برای حصول اطمینان از اجرای استراتژی‌ها می باشند و در این میان روش‌های ارزیابی عملکرد را به عنوان ابزاری جهت کنترل اجرای استراتژی‌های خود برگزیده‌اند؛ اما ویژگی های عصر اقتصاد مبتنی بر دانش واطلاعات، کار آمدی روش های ارزیابی عملکرد سنتی را که برای سازمان ها در عصر اقتصاد صنعتی مناسب به نظرمی‌رسیدند، به شدت زیر سؤال برده است. در چنین شرایطی، روش ارزیابی همه جانبه و متوازن ابتدا به عنوان یک روش نوین ارزیابی عملکرد و سپس به عنوان ابزاری جهت کمک به تحقق استراتژی و یا به عبارت بهتر سیستمی برای مدیریت بر استراتژی، توسط رابرت کاپلان استاد صاحب نام دانشگاه هاروارد و دیوید نورتون مشاور برجسته مدیریت در آمریکا مطرح شد و از سوی صاحب نظران مدیریت و مدیران سازمان ها به شدت مورد استقبال قرارگرفت. (کاپلان،نورتون، ۱۳۸۶، ص۲۵)

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

بر اساس نتایج یک تحقیق که در مجله هاروارد بیزینس ریویو منتشر گردید، حدود ۹۰ درصد از سازمان هادر اجرای استراتژی خود ناموفق هستند که دلیل عمده این عدم موفقیت به کار نبردن مکانیزم های لازم جهت حصول اطمینان از تحقق استراتژی آنها می باشد. این درحالی است که عصر حاضر را عصر اطلاعات و عصر اقتصاد مبتنی بر دانش نامیده اند. در چنین عصری تقریبا تمامی سازمان ها و بنگاه های بزرگ صنعتی و اقتصادی ضمن توجه به امر رقابت، تدوین چشم انداز و استراتژی سازمانی خود را جزو اقدامات بسیار ضروری مدیریت سازمان ها می دانند. بی دلیل نیست که امروزه مدیران ارشد سازمان ها تلاش و انرژی خود را در راه تدوین استراتژی های خود به کار می گیرند، تا در سطح جهانی بتوانند به رقابت با رقبای خود بپردازند. اما استراتژی ها چقدر در عمل قابل پیاده شدن هستند. (کاپلان،نورتون، ۱۳۸۶، ص۸۵)
امروزه بخش ارتباطات وفناوری اطلاعات به عنوان یک سیستم ارزیابی عملکرد با توجه به دارایی های نامشهود سازمان که در عصر حاضر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار گردیده است؛ روش ارزیابی بکار گرفته می شود که این امکان را به سازمان بدهد تا با گنجاندن آن در مدل ارزیابی مورد نظر از طریق نظارت، کنترل و آگاهی از کیفیت دارایی‌های نامشهود در صورت لزوم نسبت به ترمیم نقاط ضعف و جبران کاستی‌ها اقدام کنند. روشی که با توجه به چشم انداز و استراتژی سازمان به عبارت قابل درک، از برداشت‌های متفاوت جلوگیری کرده و با همسو ساختن اهداف فردی و سازمانی به اجرای موفقیت آمیز استراتژی کمک کند.(الوانی،نقوی، ۱۳۸۲، ص۴)
عدم هماهنگی و فقدان انعطاف پذیری لازم در عصر رشد تکنولوژی و بازار رقابتی قوی عقب افتادگی و چه بسا ورشکستگی سازمان و واگذار نمودن بازار به رقبا را فراهم می آورد. در راستای تطابق با نیازها، تحلیل شرایط به منظور افزایش اطلاعات مورد نیاز سیاست گذاران اثر بسیار مهمی در آگاهی و انتخاب راه های مناسب برای دستیابی به اهداف دارد. همچنین، بهبود دائمی و پیوسته سازمان، وابسته به توانایی سازمان در ارزیابی و اندازه گیری عملکرد فرآیندهای کلیدی سازمان می باشد. سازمانها اهمیت ارزیابی با ثبات و بدون تناقض را تشخیص داده و لذا سیستم های ارزیابی عملکرد متنوعی را در طی سالیان پیش مورد استفاده قرارداده اند. اما به علت جهانی شدن کسب وکار، بازبینی و نظارت بر عملکرد فرآیندهای سازمان، عملکرد زنجیره تامین آنها و به دنبال آن تنظیم اهداف استراتژیک سازمان امری ضروری می باشد. (الوانی،نقوی، ۱۳۸۲، ص۵)
بهبود مستمر عملکرد سازمان ها، نیروی عظیم هم افزایی^[۱] ایجاد می کند که این نیروها می تواند پشتیبان برنامه رشد و توسعه و ایجاد فرصت های تعالی سازمانی شود. دولت ها و سازمان ها و مؤسسات تلاش جلو برنده ای را در این مورد اعمال می‌کنند. بدون بررسی و کسب آگاهی از میزان پیشرفت و دست یابی به اهداف و بدون شناسایی چالش های پیش روی سازمان و کسب بازخورد و اطلاع از میزان اجرا سیاست های تدوین شده و شناسایی مواردی که به بهبود جدی نیاز دارند، بهبود مستمر عملکرد میسر نخواهد شد. تمامی موارد مذکور بدون اندازه گیری و ارزیابی امکان پذیر نیست.
در زمینه ارزیابی مدل های مختلفی وجود دارد که در این پژوهش آنها با توجه به ویژگیها و خصوصیات صنعت ارتباطات مورد مطالعه و بررسی قرار خواهند گرفت و مدلی انتخاب خواهد شد که در آن مدل همه سازمان ها و در همه اندازه ها جهت یکپارچه نمودن بینش و مأموریت سازمان با خواسته های مشتریان، جریان امور روزمره مدیریت و ارزیابی استراتژی های شرکت کنترل و بهبود عملیات اجرایی، طراحی فرآیندها برای سازمان و فرایند ارتباطی تمام کارکنان به کار گرفته شود.
کاپلان و نورتن شرکتها را به این امر تهییج می کردند که شاخص های حسابداری مالی سنتی مانند نرخ بازگشت سرمایه و دوره بازگشت نمی توانند تصویر کامل و وسیعی از عملکرد کسب و کار را نمایش دهند. در نتیجه پیشنهاد شد که ارزیابی های مالی با شاخصهای اضافی دیگری چون رضایت مشتری، فرایندهای داخلی کسب و کار و توانایی و قابلیت برای یادگیری و رشد بهمراه رضایت مندی کارکنان جهت ایجاد انگیزه بیشتر و داشتن محیط و جامعه پویا انعکاس داده شود. بایستی روشی که شاخصهای کلیدی عملکرد بتوانند تعادل میان اهداف بلند مدت و کوتاه مدت، ارزیابی های مالی و غیر مالی، شاخص های عمده و جنبه های داخلی و خارجی عملکرد شرکت را حفظ نمایند. (کاپلان،نورتون، ۱۳۸۴، ص۳۴)
ازجمله ضرورت انجام ارزیابی جامع به روش کارت امتیاز متوازن براساس معیارهای خارجی (معیارهای مشتریان و سهامداران) و معیارهای داخلی (فرایند تجاری و نوآوری، رشد و یادگیری) از اهمیت خاصی برخوردار می باشد که جنبه های مختلف مورد توجه آن عبارتند از:
نگاه به سهامداران چگونه است؟ (جنبه مالی)
نگاه مشتریان به شرکت ارتباطات سیار ایران چگونه است؟ (جنبه مشتری)
در چه زمینه هایی بایستی خوب عمل نماید؟ (جنبه فرایند های داخلی کسب و کار)
چگونه می تواند به بهبود و خلق ارزش ادامه دهد؟ (جنبه یادگیری و رشد ونوآوری).
چگونه می تواند کارکنانی با انگیزه وفعال داشته باشد ؟(جنبه رضایت کارکنان).
چگونه بتواند جامعه ومحیط کاری اطراف را پوپا وفعال نگه دارد؟(جنبه محیط وجامعه).

۱-۴- اهداف تحقیق

برای پیاده سازی مدل ارزیابی عملکرد جامع ابتدا بایستی اهداف شرکت ارتباطات سیار ایران در جنبه های مختلف شناسایی و تعیین گردد و در این راستا جهت ارزیابی این اهداف، استفاده از شاخص های کلیدی مشخص از قبل مشخص شده، ضروریست با توجه به اینکه اهداف شرکت در جنبه های مختلف مشخص بوده، ما از طریق روش پیمایشی مصاحبه با مدیران بخش های مختلف شرکت شاخص های کلیدی برای دستیابی به هر یک از این اهداف، مشخص و اولویت بندی شده است.
هدف اصلی این بررسی ارائه یک سیستم و روش جامع ارزیابی عملکرد در شرکت ارتباطات سیار ایران با تعریف جنبه‌های مختلف آن جهت استفاده در برنامه ریزی‌های راهبردی و استراتژیک کوتاه مدت و بلند مدت می باشد و در این راستا به اهداف جزئی دیگری همچون مطالعه و بررسی خصوصیات فعالیتها تعریف و اولویت بندی شاخصهای مختلف ازجنبه های مالی، مشتریان، فرایند داخلی، رضایت کارکنان، محیط وجامعه و یادگیری ورشد برای شرکت ارتباطات سیار ایران انجام می گیرد.

۱-۵- سؤالات تحقیق

منظور از صنعت ارتباطات دراین تحقیق استفاده از موبایل در شرکت ارتباطات سیار ایران می باشد.
از جمله سوالات اصلی این تحقیق عبارتند از:
آیا استفاده ازصنعت ارتباطات باعث کاهش هزینه های اقتصادی شرکت ارتباطات سیار ایران می شود ؟
آیا استفاده از صنعت ارتباطات موجب ارتقاء و پشتیبانی از برنامه های استراتژیک شرکت ارتباطات سیار ایران
می شود؟
آیا استفاده از صنعت ارتباطات در دستیابی شرکت ارتباطات سیار ایران به مزیت رقابتی موثر می باشد؟
آیا استفاده از صنعت ارتباطات در انجام دقیق و صحیح فعالیتهای حال و آینده کسب و کار شرکت ارتباطات سیار ایران موثر می باشد؟
آیا استفاده از صنعت ارتباطات موجب بهبود کیفیت خدمات در شرکت ارتباطات سیار ایران می شود.؟
آیا استفاده از صنعت ارتباطات در پاسخ گوئی به نیاز های داخلی و بیرونی شرکت ارتباطات سیار ایران موثر خواهد بود؟
آیا استفاده از صنعت ارتباطات موجب افزایش رضایت کاربران در شرکت ارتباطات سیار ایران می شود؟

۱-۶- فرضیه ‏های تحقیق

صنعت ارتباطات موجب کاهش هزینه های اقتصادی میشود.(جنبه مالی)
صنعت ارتباطات، موجب ارتقاء و پشتیبانی از برنامه های استراتژیک می شود.(یادگیری و رشد)
صنعت ارتباطات، در دستیابی به مزیت رقابتی موثرمیباشد.(محیط و جامعه ارتباطات)
صنعت ارتباطات، در انجام دقیق وصحیح فعالیتهای حال و آینده کسب و کار موثر است.(فرایند داخلی)
صنعت ارتباطات، موجب بهبود کیفیت خدمات می شود.(مشتری)
صنعت ارتباطات، در پاسخ به نیازهای داخلی و بیرونی موثر است.(رضایت کارکنان)
صنعت ارتباطات، باعث افزایش رضایت کاربران نهایی میگردد.(مشتری)

۱-۷- تعریف واژه‏ ها و اصطلاحات فنی و تخصصی

۱-۷-۱- صنعت ارتباطات

صنعت ارتباطات: واژه ای است که به هر نوع دستگاه ارتباطی نظیر موبایل، رادیو، تلویزیون، تلفن های سلولی، کامپیوتر، نرم افزار، سخت افزارهای شبکه، سیستم های ماهواره ای و نظایرآن اطلاق شده که سرویس ها، خدمات و برنامه های متعددی مانند کنفرانس از راه دور، آموزش از راه دور به آنان مرتبط می گردد. به عبارتی فنآوری اطلاعات وارتباطات، به مجموعه امکانات سخت افزاری، نرم افزاری، شبکه ای و ارتباطی به منظور دستیابی مطلوب به اطلاعات، گفته می شود و مهمترین ویژگی این صنعت نحوه ارتباط، ذخیره سازی، پردازش و دستیابی به اطلاعات می باشد. دراین تحقیق منظور اصلی موبایل و صنعت ارتباطی بی سیم که بیشترین نقش ارتباط را در کل جهان و بطور قطع درکشور عزیزمان ایران و در بین مردم و سازمان ها و استفاده کنندگان این وسیله ارتباط جمعی که البته با تکنولوژی های روز جهان در تعامل کامل و در حال بروز شدن می باشد

۱-۷-۲- مدلهای تصمیم گیری بامعیارهای چندگانه^[۲]

یکی از مباحث اخیر که دانشجویان مدیریت درداخل کشور به آن اهمیت می‌دهند مدلهای تصمیم گیری چندگانه است. دراین گونه تصمیم گیریها چندین شاخص یا هدف که گاه با هم متضاد هستند در نظرگرفته میشوند. در زمینه مسایل سازمانی، درانتخاب استراتژی یک سازمان معیارهایی از قبیل در آمد سازمان در طی یک دوره، قیمت سهام سازمان، سهم بازاری، تصویرسازمان درجامعه و … اگردرتصمیم گیری با معیارهای چندگانه منظور از معیار شاخص باشد آنرا به نام تصمیم گیری با شاخص های چندگانه می‌شناسند و اگر منظور از معیارهای چندگانه هدف باشد آنرا به نام تصمیم گیری با اهداف چندگانه گویند.
تصمیم‌گیری یکی از مهمترین و اساسی‌ترین وظایف مدیریت است و تحقق اهداف سازمانی به کیفیت آن بستگی دارد. به طوری که از نگاه یکی از صاحب نظران حوزه تصمیم‌گیری هربرت سایمون، تصمیم‌گیری جوهر اصلی مدیریت است. یکی از تکنیک‌های تصمیم‌گیری با بهره گرفتن از داده ‌های کمی تصمیم‌گیری چند معیاره می‌باشد. مدیر با بهره گرفتن از تکنیک‌های تصمیم‌ گیری چند معیاره می‌تواند با در نظرگرفتن معیارهای متفاوت برای تصمیم‌ گیری که گاهاً با یکدیگر در تعارض هستند، به طریقی عقلایی تصمیم سازی نماید. تصمیم ‌گیری چند معیاره به دو دسته تصمیم‌ گیری چند شاخصه (MADM) وتصمیم‌گیری چندهدفه (MODM) تقسیم می‌شود.
مدل‌ها و تکنیک‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه به منظور انتخاب مناسبترین گزینه ازبینm گزینه موجود بکارمی‌روند. درMADMمعمولاداده‌های مربوط به گزینه‌ها ازمنظرشاخص‌های مختلف دریک ماتریس نمایش داده می‌شود. مدل‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه از نظر نوع شاخص‌های موردنظربه مدل‌های جبرانی وغیرجبرانی تقسیم می‌شوند. (انصاری،استادی،مطهری،۱۳۸۸،ص۱۷۵)
فصل دوم
ادبیات تحقیق

۲-۱- بخش اول : مبانی نظری تحقیق